Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba zapalna. Może wpływać na wiele różnych części ciała, ale najczęściej dotyka stawów. Przyczyna RZS jest nieznana. Choroba różni się od choroby zwyrodnieniowej stawów (OA), która jest najczęstszą postacią zapalenia stawów. Choroba zwyrodnieniowa stawów pojawia się, gdy chrząstka chroniąca stawy z czasem ulega zużyciu. U osób z RZS objawy rozwijają się stopniowo. Wiele osób ma objawy, które są obecne w sposób ciągły, niektóre osoby mają objawy, które całkowicie ustępują. Jeszcze inni chorzy mają naprzemienne okresy uciążliwych objawów i ich całkowite ustąpienie. Początek choroby, jej nasilenie i objawy, mogą się znacznie różnić w zależności od osoby.

Reumatoidalne zapalenie stawów i czynniki ryzyka rozwoju choroby

Konkretna przyczyna reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) nie jest znana. Specjaliści podejrzewają, że na ryzyko rozwoju choroby wpływają dwa rodzaje czynników: czynniki podatności i czynniki inicjujące. 

Czynniki podatności

RZS najczęściej występuje, gdy osoba podatna jest narażona na czynniki rozpoczynające proces zapalny. RZS dotyka około 1% ludzi w Stanach Zjednoczonych i północnej Europie. Czynniki, które zwiększają podatność na zachorowanie, obejmują:

• Starszy wiek – RZS zwykle występuje u osób w średnim wieku lub starszych.
• Płeć żeńska – Prawdopodobieństwo wystąpienia RZS u kobiet jest około dwa razy większe niż u mężczyzn.
• Genetyka – Osoby, które mają krewnego z RZS, mają zwiększone ryzyko zachorowania. Dzieje się tak, ponieważ niektóre geny wpływają na prawdopodobieństwo rozwoju choroby.

Czynniki inicjujące

Wiele osób z powyższymi czynnikami podatności nigdy nie rozwija RZS. Wydaje się, że kilka czynników zwiększa ryzyko, że osoba podatna w końcu zachoruje na RZS, w tym:

• Infekcja – Badacze podejrzewają, że zmiany bakteryjne w jelitach lub ustach mogą być jednym z czynników inicjujących RZS. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że paradontoza (zakażenie dziąseł) jest również czynnikiem ryzyka.
• Palenie papierosów – Palenie jest stwierdzonym czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju RZS.
• Stres – ludzie często zgłaszają epizody stresu emocjonalnego lub traumy (takie jak rozwód, wypadki lub żałoba) w miesiącach poprzedzających wystąpienie RZS.

Jakie objawy wywołuje reumatoidalne zapalenie stawów?

W większości przypadków, objawy pojawiają się stopniowo i mogą upłynąć tygodnie lub miesiące, zanim staną się na tyle uciążliwe, że dana osoba zacznie szukać pomocy medycznej. Wczesne objawy mogą obejmować zmęczenie, bóle mięśni, niską gorączkę, utratę wagi oraz drętwienie i mrowienie dłoni. W niektórych przypadkach, objawy te pojawiają się przed pojawieniem się bólu lub sztywności stawów. 

Rodzaje dotkniętych stawów

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) zwykle dotyka tych samych stawów po obu stronach ciała. Jest to często określane jako symetryczne zapalenie stawów.  We wczesnych stadiach, zwykle zajęte są małe stawy, zwłaszcza stawy u podstawy palców u rąk, środkowej części palców i podstawy palców u stóp. Zapalenie może również zaczynać się od pojedynczego, dużego stawu, takiego jak kolano lub ramię, lub może przechodzić od jednego stawu do drugiego. W miarę postępu choroby, u większości ludzi dochodzi do zapalenia stawów rąk lub nóg. Niektóre osoby mają stany zapalne bioder i kręgosłupa, a zwłaszcza szyi. 

Objawy ze strony stawów

Objawy związane ze stawami zwykle obejmują sztywność, ból, zaczerwienienie, ciepło przy dotyku i obrzęk. Sztywność stawów jest najbardziej dokuczliwa rano i po dłuższym okresie bezruchu i może utrzymywać się dłużej niż godzinę. Stawy, które mogą być dotknięte chorobą to:

Ręce

Stawy rąk są często pierwszymi stawami dotkniętymi przez RZS. Te stawy są delikatne po ściśnięciu, a siła chwytu dłoni jest często zmniejszona. Czasami, widoczne zaczerwienienie i obrzęk mogą obejmować całą dłoń. U 1 do 5% osób z RZS obrzęk ściska nerw przebiegający przez nadgarstek, co prowadzi do stanu zwanego zespołem cieśni nadgarstka. Powoduje to osłabienie, mrowienie i drętwienie dłoni i palców. U osób z RZS, z czasem mogą wystąpić pewne charakterystyczne deformacje dłoni. Palce mogą wyglądać na zgięte. Te deformacje nazywamy deformacjami butonierki lub łabędziej szyi. CO więcej, palce mogą być skierowane w kierunku małego palca. Ścięgna na grzbiecie dłoni mogą stać się bardzo wystające i napięte. Nazywa się to objawem cięciwy łuku.

Nadgarstek

We wczesnych stadiach RZS, odgięcie nadgarstka do tyłu może być trudne.

Łokieć

Obrzęk łokcia może uciskać nerwy przemieszczające się przez ramię i powodować drętwienie lub mrowienie palców.

Ramię

W późniejszych stadiach RZS, ramię może być objęte stanem zapalnym, powodując ból i ograniczenie ruchu.

Stopa

We wczesnych stadiach choroby, często zajęte są stawy stóp, zwłaszcza stawy u podstawy palców. Tkliwość w tych stawach może spowodować, że osoba będzie chodzić rozkładając ciężar na piętach, z palcami u nóg zgiętymi do góry. Wierzchołek stopy może być opuchnięty i zaczerwieniony, a czasami pięta może boleć.

Kostka

Zapalenie kostki może spowodować uszkodzenie nerwów, prowadzące do drętwienia i mrowienia w stopie.

Kolano

Obrzęk kolana może prowadzić do trudności w zgięciu kolana, rozluźnienia więzadeł otaczających i podtrzymujących kolano oraz uszkodzenia końców kości, które stykają się w kolanie. RZS może również powodować powstawanie torbieli Bakera (torbiel wypełniona płynem w pustej przestrzeni z tyłu kolana).

Biodra

Biodra mogą ulec zapaleniu w późniejszych stadiach RZS. Ból biodra może utrudniać chodzenie.

Szyja

RZS może powodować zapalenie szyi (kręgosłupa szyjnego). Zapalenie kręgosłupa szyjnego może powodować ból i sztywność karku oraz utrudniać zginanie szyi i obracanie głowy. Jeśli z jakiegokolwiek powodu musisz poddać się operacji, Twój lekarz może wykonać zdjęcie rentgenowskie szyi, aby zdecydować, czy potrzebne są jakiekolwiek środki ostrożności w celu ochrony tej okolicy.

Staw pierścieniowo-nalewkowy

Około 30% osób z RZS ma zapalenie stawu w pobliżu tchawicy, zwanego stawem pierścieniowo-nalewkowym. Zapalenie tego stawu może powodować chrypkę i trudności w oddychaniu.

Inne objawy

Chociaż problemy ze stawami są najczęstszymi objawami RZS, stan ten może być również powiązany z wieloma innymi problemami. Mogą być one związane ze stanem zapalnym w organizmie, skutkiem ubocznym leków stosowanych w leczeniu choroby (np. sterydów) lub kombinacją poniższych czynników:

Zanik kości – Wiele osób z RZS ma obniżoną gęstość kości.

Osłabienie mięśni – To także częsty objaw. Może wpływać na mięśnie wokół stawów lub być bardziej rozległe. Na przykład, zapalenie kolana może prowadzić do osłabienia mięśnia uda, co z kolei dodatkowo obciąża staw.

Problemy skórne – Najczęstsze z nich to guzki reumatoidalne, które są bezbolesnymi guzkami pojawiającymi się pod skórą. Te guzki mogą łatwo się poruszać po dotknięciu lub mogą być przyczepione do głębszych tkanek. Najczęściej występują na spodniej stronie przedramienia i na łokciu, ale mogą również wystąpić w innych punktach ucisku, w tym w tylnej części głowy, podstawie kręgosłupa, ścięgnach Achillesa i ścięgnach dłoni.

Problemy z oczami – Zapalenie oka może powodować zaczerwienienie, ból i problemy ze wzrokiem.

Choroba płuc – Zapalenie płuc może powodować duszność i suchy kaszel.

Zapalenie osierdzia – To termin oznaczający stan zapalny tkanki wyściełającej jamę klatki piersiowej i otaczającej serce. Może powodować ból w klatce piersiowej i trudności w oddychaniu.

Zapalenie naczyń krwionośnych – Może ono powodować różnorodne objawy, w zależności od umiejscowienia zapalnych naczyń krwionośnych.

Zespół Sjögrena – To stan, który powoduje suchość oczu i suchość w ustach.

Jak zdiagnozować reumatoidalne zapalenie stawów?

Nie ma jednego badania służącego do diagnozowania reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Zamiast tego, diagnoza opiera się na wielu czynnikach, w tym na historii medycznej danej osoby, badaniu fizykalnym oraz wynikach badań krwi i badań obrazowych. Zazwyczaj, RZS rozpoznaje się, gdy dana osoba ma następujące objawy:

• Objawy zapalenia trzech lub więcej stawów, utrzymujące się przez sześć tygodni lub dłużej,
• Obecność określonych białek we krwi,
• Podwyższony poziom białka C-reaktywnego we krwi (marker sugerujący stan zapalny w organizmie) lub szybkość sedymentacji erytrocytów (test, który mierzy, jak szybko krwinki czerwone osiadają na dnie probówki zawierającej próbkę krwi).

W niektórych przypadkach, może być konieczne monitorowanie stanu pacjenta w czasie, zanim będzie można z całą pewnością postawić diagnozę RZS. Podczas gdy prześwietlenia rentgenowskie są często wykonywane w celu wykluczenia innych schorzeń i monitorowania postępu choroby u osób z potwierdzonym RZS, zwykle nie są one konieczne do postawienia wstępnej diagnozy.

Jak przebiega reumatoidalne zapalenie stawów?

Przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) różni się w zależności od osoby. Podczas gdy niektórzy ludzie mają okresy nasilania się objawów naprzemiennie z okresami remisji, większość ludzi doświadcza choroby postępującej. Choroba może postępować powoli lub szybko. RZS może potencjalnie uszkodzić kości, chrząstkę i inne struktury stawów. Uszkodzenie stawów zwykle pogarsza się z czasem i jest nieodwracalne. Może to mieć wpływ na zdolność osoby do wykonywania codziennych czynności i ostatecznie prowadzić do znacznej niepełnosprawności. Wiele osób z RZS ma również inne schorzenia. Może to wpłynąć na jakość życia. Leczenie lekami, zwłaszcza rozpoczęte na wczesnym etapie choroby, skutecznie zmniejsza objawy i spowalnia uszkodzenia stawów, co poprawia jakość życia większości chorych. Czasami choroba może całkowicie ustąpić, chociaż remisja jest rzadka w przypadku rozwiniętej choroby bez leczenia farmakologicznego.