Badania przesiewowe na raka piersi

Badania przesiewowe na raka piersi

Co to są badania przesiewowe na raka piersi?

Badania przesiewowe na raka piersi wykonuje się w celu wczesnego wykrycia nowotworu u pacjentów, którzy nie mają żadnych objawów. Najczęściej lekarz kieruje pacjentów na przesiewowe badanie mammografii.  

Głównym celem badania jest zdiagnozowanie nowotworu jak najwcześniej, zanim zacznie rosnąć oraz rozprzestrzeniać się w organizmie. Według różnych danych, poddawanie się badaniom przesiewowym obniża ryzyka śmierci na raka.

Kto powinien korzystać z badań przesiewowych na raka piersi?

Wskazania do badań przesiewowych na raka różnią się w zależności od specjalisty. Różnią się one także w zależności od stopnia zaawansowania choroby pacjenta i ryzyka zachorowania. Od 40 roku życia, ważne aby być w stałym kontakcie z lekarzem lub pielęgniarką odnośnie częstości badań przesiewowych na raka piersi. Pacjenci narażeni na wyższe ryzyko zachorowania powinni być pod kontrolą lekarza przed 40 rokiem życia. Dotyczy to szczególnie pacjentów, których krewni zachorowali na raka w młodym wieku lub którzy są genetycznie narażenie na zachorowanie (warianty genetyczne BRCA1/2). Więcej na ten temat dowiesz się w artykule na temat badań genetycznych w kierunku nowotworów. Regularne badania mammograficzne można wykonywać nawet po 70 roku życia. Dotyczy to często kobiet zdrowych, które mają przed sobą szansę na kolejne długie lata życia.

Jakie korzyści niosą badania przesiewowe na raka piersi?

Największą korzyścią jest wczesne wykrycie nowotworu, co pozwala wdrożyć szybkie leczenie. To z kolei, zwiększa szanse na pozytywny wynik leczenia oraz zmniejsza ryzyko śmiertelności z powodu choroby.

Jakie są wady badań przesiewowych na raka piersi?

Do wad badań przesiewowych na raka piersi zalicza się:

• Fałszywą diagnozę pozytywną – Badanie mammografii daje czasem tak zwany wynik ‘fałszywy pozytywny’. Oznacza to, że wynik badania wychodzi pozytywny a pacjent tak naprawdę nie ma nowotworu. Prowadzi to do dodatkowych zmartwień i stresu u pacjenta oraz konieczności wykonania dodatkowych badań, najczęściej biopsji. Tego rodzaju wyniki badania dotyczą najczęściej młodszych pacjentek (do 50 roku życia),
• Rozpoznanie nowotworu, który nie wymaga leczenia – Czasami mammografia rozpoznaje nowotwór, który nie ma dużego negatywnego wpływu na zdrowie pacjenta. To stanowi problem, ponieważ leczenie nie przynosi korzyści, a w efekcie szkodzi zdrowiu chorego. Na przykład, lekarz kieruje pacjenta na chemioterapię lub operację, które nie musiałyby być przeprowadzone, gdyby nie doszło do rozpoznania choroby.
• Narażenie na promieniowanie – Podczas badania mammografii, pacjent narażony jest na działanie promieniowania jonizującego. Specjaliści podkreślają, że warto poddać się niewielkiemu narażeniu na promieniowanie, jeżeli ma to związek z wczesnym rozpoznaniem choroby oraz wdrożeniem szybkiego leczenia i zmniejszeniem ryzyka rozwoju choroby.

Jak wygląda badanie mammografii?

Przed rozpoczęciem badania, personel prosi pacjenta o zdjęcie ubrań od pasa w górę oraz założenie szpitalnego fartucha. Następnie zaczyna się badanie prześwietlenia piersi z zastosowaniem promieniowania jonizującego. Każdą pierś prześwietla się zazwyczaj dwa razy, raz od góry do dołu i raz z boku na bok. To pozwala na na dobre zobrazowanie tkanek, które jest niezbędne lekarzowi radiologowi przy ocenie badania. Aby ułatwić wizualizację tkanek, technik umieszcza pierś pomiędzy dwoma panelami, które ją spłaszczają.

Istnieją różnego rodzaju maszyny wykorzystywane w badaniu mammografii. Należą do nich m.in. cyfrowa mammografia oraz mammografia z tomosyntezą, które pozwalają na otrzymywane obrazów w wymiarze 3D.

Badanie mammografii nie należy do przyjemnych, ale trwa zaledwie kilka sekund. Jeżeli to możliwe, zaleca się unikanie badania mammografii tuż przed miesiączką lub podczas miesiączki, ponieważ piersi są wtedy bardziej wrażliwe. Co więcej, przed badaniem nie należy używać dezodorantów ani antyperspirantów w formie pudrowej.

Co dzieje się po badaniu mammografii?

Jeżeli lekarz radiolog będzie w stanie obejrzeć badanie od razu, wynik badania możesz otrzymać nawet tego samego dnia. Jeżeli nie, należy zasięgnąć informacji ile czasu należy czekać na wynik badania oraz czy należy odebrać go osobiście czy zostanie wysłane pocztą. Czas opisu nie powinien przekraczać 30 dni. Jeżeli nikt z placówki medycznej nie skontaktuje się z Tobą w dłuższym czasie, zadzwoń lub udaj się tam. Nie należy zakładać, że brak kontaktu ze strony placówki jest równoznaczny z tym, że z wynikiem badania jest wszystko w porządku.

Co jeżeli wynik badania pokazuje zmiany?

Jeżeli wynik badania pokazuje zmiany w piersiach, nie należy panikować na zapas. Badania pokazują, że 9 na 10 pacjentów ma zmiany inne niż nowotworowe. Możliwe, że trzeba będzie wykonać inne badania uzupełniające, aby otrzymać dokładną diagnozę.

Jeżeli lekarz uważa, że zmiany które wyszły w badaniu nie maja do czynienia ze zmianami nowotworowymi, może zasugerować wykonanie kolejnej mammografii za 6 miesięcy. W innym przypadku, lekarz kieruje na inne badania diagnostyczne. Dzieje się tak jeżeli potrzebny jest dokładniejszy obraz jakiejś części piersi lub jeżeli zostało potwierdzone ryzyko zmiany nowotworowej. Dodatkowe badania mogą obejmować dokładniejszą mammografię lub badanie ultrasonograficzne (USG). Badanie USG jest sugerowane jeżeli obraz podczas badania mammografii był niewyraźny i nie da się odczytać badania lub jego części.  

Jeżeli badania uzupełniające wykażą niepokojące objawy, lekarz prawdopodobnie wystawi skierowanie na badanie biopsji. Podczas biopsji, lekarz pobiera próbkę tkanki i wysyła ją do laboratorium. Badanie biopsji wykonuje się często za pomocą igły, podczas badania mammografii lub badania USG. W niektórych przypadkach, badanie biopsji obejmuje niewielki zabieg chirurgiczny.

Co z samodzielnym badaniem piersi?

Wielu ekspertów twierdzi, że badania piersi, które przeprowadza lekarz podczas rutynowej kontroli, nie są do końca pomocne w ocenie zmiany nowotworowych u pacjentów, którzy nie przejawiają żadnych objawów. Większość znalezionych zmian okazuje się być nienowotworowa. Badania wykazują, że wykonywanie badań piersi przez lekarza poza badaniem mammografii, nie zwiększa skuteczności wykrycia nowotworu.

Niektóre kobiety same regularnie badają swoje piersi. Lekarze podkreślają, że kobiety w większości przypadków nie są w stanie znaleźć i określić zmian. Specjaliści zalecają samokształcenie i zwiększanie świadomości w zakresie chorób piersi. Należą do nich m.in.: dowiedzenie się czy w rodzinie występował rak piersi, aby wiedzieć czy ryzyko zachorowania jest zwiększone; obserwacja piersi – czy następują zmiany w wyglądzie oraz podczas dotyku. W przypadku zauważenia jakichkolwiek zmian, należy udać się do lekarza.

Czy mogę wykonać badanie MRI zamiast mammografii?

W niektórych przypadkach można wykonać badanie rezonansu magnetycznego (MRI), zamiast badania mammografii. Nie jest to jednak wskazane w każdym przypadku. W porównaniu do mammografii, wiele badań rezonansu magnetycznego daje ‘fałszywy pozytywny’ wynik. To często prowadzi do badania biopsji, które nie jest potrzebne. Badania MRI można wykonywać u pacjentów, u których ryzyko zachorowania na nowotwór jest zwiększone. Na chwilę obecną, badanie MRI nie jest w stanie zastąpić badania mammografii. Badanie MRI jest wykorzystywane wyłącznie jako badanie uzupełniające badanie mammograficzne.

Jak często powinno się wykonywać badanie mammografii?

Nie ma jednego zalecenia jak często wykonywać badanie mammografii. Większość  specjalistów sugeruje, aby wykonywać badania mammografii co 2 lata dla większości kobiet, podczas gdy inni sugerują badania coroczne. Niektórzy opierają zalecenia o wiek pacjenta. Częstość wykonywanych badań powinna być większa u pacjentów o wysokim ryzyku zachorowania. Najlepszym rozwiązaniem jest rozmowa z lekarzem, podczas której zapada decyzja na podstawie rozmowy.