Neuropatia cukrzycowa

Co to jest neuropatia cukrzycowa?

Neuropatia cukrzycowa to medyczne określenie uszkodzenia nerwów. Neuropatia jest częstym powikłaniem cukrzycy typu 1 i 2. Aż u 26% osób z cukrzycą typu 2 odnotowuje się uszkodzenia nerwów w momencie rozpoznania cukrzycy. Uogólniony typ neuropatii, znany jako polineuropatia, jest najczęstszym typem neuropatii cukrzycowej. Inne rodzaje neuropatii mogą również wpływać na osoby z cukrzycą. Oznaki i objawy neuropatii cukrzycowej obejmują utratę czucia lub piekący ból stóp. Wczesne wykrycie cukrzycy i kontrola poziomu cukru we krwi może zmniejszyć ryzyko rozwoju neuropatii cukrzycowej. Dostępne są metody leczenia neuropatii cukrzycowej, które obejmują kilka elementów: dietę i ćwiczenia, kontrolę poziomu glukozy we krwi, zapobieganie urazom i leczenie bolesnych objawów.

U osób z typem 1 lub 2 cukrzycy, największym czynnikiem ryzyka rozwoju neuropatii cukrzycowej jest wysoki poziom cukru we krwi w miarę upływu czasu.  Inne czynniki mogą dodatkowo zwiększać ryzyko rozwoju neuropatii cukrzycowej, w tym:

• Choroba wieńcowa,
• Podwyższony poziom trójglicerydów,
• Nadwaga (wskaźnik masy ciała> 24),
• Palenie,
• Wysokie ciśnienie krwi.

Jakie objawy wywołuje neuropatia cukrzycowa?

Najczęstsze objawy jakie wywołuje nauropatia cukrzycowa to ból, pieczenie, mrowienie lub drętwienie palców u rąk i nóg oraz skrajna wrażliwość na lekki dotyk. Ból może być najsilniejszy w spoczynku i ustępować podczas aktywności, takiej jak chodzenie. Niektórzy ludzie mają początkowo bardzo silne bóle stóp, podczas gdy inni mają niewiele objawów lub nie mają ich wcale. Neuropatia cukrzycowa zwykle dotyka obu stron ciała. Objawy zwykle pojawiają się najpierw na palcach. Jeśli choroba postępuje, objawy mogą stopniowo przesuwać się w górę nóg. Z biegiem czasu, zdolność odczuwania bólu może zostać utracona, co znacznie zwiększa ryzyko kontuzji.

Potencjalne komplikacje – Gdy osoba traci zdolność odczuwania bólu lub gorąca i zimna, zwiększa się ryzyko urazu stóp. Urazy, które normalnie powodowałyby ból (np. nadepnięcie na drzazgę, noszenie butów tworzących pęcherze, rozwój wrastającego paznokcia) niekoniecznie powodują ból w przypadku neuropatii. Wtedy, niewielki uraz może przekształcić się w duży wrzód. Jednym z najpoważniejszych powikłań owrzodzeń stopy jest konieczność amputacji palca lub w skrajnych przypadkach całej stopy.

Neuropatię cukrzycową rozpoznaje się na podstawie wywiadu lekarskiego i fizykalnego badania stóp. Podczas badania mogą pojawić się oznaki uszkodzenia nerwu, w tym:

• Utrata zdolności wyczuwania wibracji i ruchu palców u nóg lub stóp (np. gdy palec u nogi jest poruszany w górę lub w dół),
• Strata zdolności odczuwania bólu, lekkiego dotyku i temperatury palców u nóg lub stóp,
• Utrata lub osłabienie odruchu ścięgna Achillesa.

Bardziej szczegółowe badania, w tym badanie przewodnictwa nerwowego, biopsję nerwów lub badania obrazowe (np. rentgen lub tomografia komputerowa), zwykle nie są potrzebne do rozpoznania neuropatii cukrzycowej.

Neuropatia cukrzycowa – Jak ją leczyć?

Istnieją cztery główne elementy leczenia neuropatii cukrzycowej:

• Kontrola poziomu cukru we krwi,
• Interwencje związane ze stylem życia, szczególnie dieta i ćwiczenia,
• Dbanie o stopy, aby uniknąć powikłań,
• Kontrola bólu spowodowanego neuropatią.

Chociaż nie ma lekarstwa na neuropatię cukrzycową, stosowanie tych metod leczenia może złagodzić bolesne objawy i zapobiec powikłaniom.

Kontrola poziomu cukru we krwi

Ważnym sposobem leczenia neuropatii cukrzycowej jest kontrolowanie poziomu cukru we krwi. Objawy bólu i pieczenia mogą ulec poprawie, gdy poziom cukru we krwi się poprawi. Jeśli poziom cukru we krwi nie jest odpowiednio kontrolowany przy obecnym schemacie leczenia, może być zalecony inny schemat. Dla osób z cukrzycą typu 1 może to oznaczać częstsze wstrzyknięcia insuliny lub używanie pompy insulinowej. W przypadku osób z cukrzycą typu 2 może to oznaczać przyjęcie dodatkowych leków doustnych lub rozpoczęcie wstrzyknięć insuliny.

Dieta i ćwiczenia fizyczne przy cukrzycy typu 2

Amerykańskie Towarzystwo ds. cukrzycy zaleca zmiany dotyczące stylu życia, w szczególności dietę i ćwiczenia, jako pierwszą linię leczenia neuropatii cukrzycowej w cukrzycy typu 2. Celem jest osiągnięcie i utrzymanie prawidłowej masy ciała, dzięki diecie bogatej w składniki odżywcze o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych i bogatej w produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce i chude mięso. Ćwiczenia powinny obejmować co najmniej 150 minut umiarkowanej do energicznej aktywności fizycznej, takiej jak szybki marsz, co najmniej trzy razy w tygodniu. Zaleca się ćwiczenia wzmacniające mięśnie, obejmujące wszystkie główne grupy mięśni dwa lub więcej dni w tygodniu. Siedzący tryb życia (np. siedzenie przy biurku) należy przerywać co 30 minut krótkimi okresami stania, chodzenia lub innymi czynnościami fizycznymi.

Kontrola bólu

Ból neuropatyczny może być trudny do opanowania i może poważnie wpłynąć na jakość życia. Ból często nasila się w nocy, poważnie zaburzając sen. Na szczęście, tylko niewielki procent osób z neuropatią cukrzycową odczuwa ból. U niektórych osób ból ustępuje bez leczenia w ciągu kilku tygodni lub miesięcy, zwłaszcza jeśli epizod bólu wystąpił po nagłej zmianie stanu zdrowia. Na przykład, epizodzie cukrzycowej kwasicy ketonowej, znacznej utracie masy ciała lub istotnej zmianie kontroli glikemii). Istnieje kilka leków przydatnych w leczeniu neuropatii cukrzycowej, które zostały zatwierdzone przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA), w tym duloksetyna i pregabalina. Przydatne są również inne leki, w tym leki trójcykliczne (np. amitryptylina), gabapentyna, tramadol i kwas alfa-liponowy.

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Dostępnych jest kilka trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych stosowanych w leczeniu bólu przewlekłego, w tym amitryptylina, nortryptylina i dezypramina. Badania kliniczne wykazały, że trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne są skuteczne u pacjentów z bolesną neuropatią cukrzycową. Dawka trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych stosowanych w leczeniu neuropatii cukrzycowej jest zazwyczaj dużo niższa niż stosowana w leczeniu depresji. Leki te są zwykle przyjmowane przed snem, zaczynając od małej dawki i stopniowo zwiększając ją w ciągu kilku tygodni. Osoby z chorobami serca nie powinny przyjmować amitryptyliny ani nortryptyliny. Leki trójpierścieniowe można przyjmować z gabapentyną i pregabaliną, ale nie należy ich przyjmować z duloksetyną. Efekty uboczne mogą obejmować suchość w ustach, senność, zawroty głowy i zaparcia. 

Duloksetyna

Duloksetyna jest lekiem przeciwdepresyjnym, który często skutecznie łagodzi ból spowodowany neuropatią cukrzycową. W krótkoterminowych badaniach klinicznych duloksetyna była skuteczniejsza niż placebo. Jednak długoterminowa skuteczność i bezpieczeństwo stosowania duloksetyny w neuropatii cukrzycowej jest niepewne. Nie ma badań porównujących duloksetynę z innymi lekami stosowanymi w leczeniu polineuropatii cukrzycowej. Duloksetyna jest zwykle przyjmowana doustnie raz dziennie na pełny żołądek, chociaż w niektórych przypadkach przyjmuje się ją dwa razy dziennie. Nie powinny jej przyjmować osoby przyjmujące inne leki. Skutki uboczne mogą obejmować nudności, senność, zawroty głowy, zmniejszenie apetytu i zaparcia.

Gabapentyna

Gabapentyna jest lekiem przeciwdrgawkowym. Zwykle przyjmuje się go doustnie trzy razy dziennie. Efekty uboczne mogą obejmować zawroty głowy i dezorientację. Lek można przyjmować z trójpierścieniowym lekiem przeciwdepresyjnym lub duloksetyną. W niektórych przypadkach, gabapentynę można przyjmować na noc, aby zapobiec bólowi podczas snu.

Pregabalina

Pregabalina jest lekiem przeciwdrgawkowym, podobnym do gabapentyny. Lek przyjmuje się doustnie, rozpoczynając przed snem w małej dawce, a następnie stopniowo zwiększając ją do trzech razy dziennie przez kilka tygodni. Działania niepożądane mogą obejmować zawroty głowy, senność, dezorientację, obrzęk stóp i kostek oraz przyrost masy ciała. Możliwe jest uzależnienie od pregabaliny i należy uważnie monitorować zmiany dawkowania. Pregabalinę można przyjmować z duloksetyną lub trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi, ale nie z gabapentyną.

Leki znieczulające

Lidokaina jest lekiem znieczulającym, który może być zalecany, jeśli inne metody leczenia nie zmniejszają bólu. Lek w plastrze nakłada się na bolesny obszar, który z czasem powoli uwalnia lek. Plastry powinny pozostawać na miejscu nie dłużej niż 12 godzin w ciągu 24 godzin.

Kwas alfa-liponowy

Kwas alfa-liponowy (ALA) jest lekiem przeciwutleniającym. Kilka krótkoterminowych badań wykazało, że był on pomocny w łagodzeniu bólu spowodowanego neuropatią cukrzycową. Dlatego ALA można polecić osobom z neuropatią cukrzycową, u których stan nie poprawia się lub które nie tolerują innych metod leczenia. Jednak nadal potrzebne są długoterminowe badania, aby potwierdzić jego bezpieczeństwo i skuteczność. W Stanach Zjednoczonych ALA jest dostępny bez recepty jako suplement diety. Zwykle przyjmuje się go doustnie raz dziennie.