Autoimmunologiczne zapalenie wątroby

Co to jest autoimmunologiczne zapalenie wątroby?

Wątroba jest jednym z największych i najważniejszych narządów organizmu. Do jej zadań należy oczyszczenie krwi z toksyn, rozkładanie leków oraz pomaganie w trawieniu i krzepnięciu krwi. Wirusowe zapalenie wątroby to termin ogólny oznaczający zapalenie wątroby. Istnieje wiele form i przyczyn zapalenia wątroby (takich jak wirusy i niektóre leki), w tym autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AZW). W przypadku autoimmunologicznego zapalenia wątroby, układ odpornościowy organizmu atakuje komórki wątroby, co powoduje stan zapalny.

Nie jest jasne, jak powstaje autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Naukowcy podejrzewają, że niektórzy ludzie choroba może mieć podłoże genetyczne. Czasami rozwój choroby wywołują leki lub infekcje.

Istnieją dwa główne rodzaje autoimmunologicznego zapalenia wątroby: typ 1 i typ 2.

• Autoimmunologiczne zapalenie wątroby typu 1 może dotknąć ludzi w każdym wieku i każdej płci.
• Autoimmunologiczne zapalenie wątroby typu 2 dotyka głównie dziewczęta oraz młode kobiety i występuje rzadziej niż typ 1.

Istnieją również rzadkie formy autoimmunologicznego zapalenia wątroby (zwane wariantami), które mają cechy zarówno autoimmunologicznego zapalenia wątroby, jak i innych chorób wątroby, takich jak pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych lub pierwotne zapalenie dróg żółciowych.

Jakie objawy wywołuje autoimmunologiczne zapalenie wątroby?

Wielu pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby nie ma żadnych objawów. Zaburzenie jest często najpierw wykrywane na podstawie testów laboratoryjnych, które są wykonywane z innego powodu. Kiedy objawy choroby się pojawiają, najczęstszym objawem jest zmęczenie. Niektóre osoby mają również dodatkowe objawy, w tym żółtaczkę (zażółcenie skóry lub oczu), swędzenie, wysypki skórne, bóle stawów, dyskomfort w jamie brzusznej, nudności, wymioty, utratę apetytu, ciemny mocz oraz blade lub szare stolce. W najbardziej zaawansowanej postaci choroby, autoimmunologiczne zapalenie wątroby może przekształcić się w marskość wątroby.

Jak zdiagnozować autoimmunologiczne zapalenie wątroby?

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby rozpoznaje się na podstawie badań krwi i biopsji wątroby. Podczas biopsji wątroby, lekarz pobiera niewielką próbkę tkanki wątroby do badania pod mikroskopem. Biopsja może pomóc w potwierdzeniu diagnozy i określeniu stopnia zaawansowania choroby, wykluczając jednocześnie inne przyczyny chorób wątroby.

Jak leczyć autoimmunologiczne zapalenie wątroby?

Nie każdy chory z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby wymaga natychmiastowego leczenia. Decyzję o leczeniu podejmuje się na podstawie nasilenia objawów, ciężkości choroby (na podstawie wyników badań krwi i biopsji wątroby) oraz potencjalnych skutków ubocznych leczenia.

Leki

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AZW) jest zwykle najpierw leczone glikokortykoidem (np. prednizonem).

Glikokortykoidy – Glikokortykoidy, takie jak prednizon, kontrolują stan zapalny wątroby, zapobiegając w ten sposób dalszemu bliznowaceniu. Główną wadą prednizonu są działania niepożądane, które mogą obejmować przyrost masy ciała, trądzik, utratę masy kostnej, podwyższony poziom glukozy we krwi (potencjalnie prowadzący do cukrzycy), zwiększone ryzyko infekcji, zaćmy, nadciśnienia oraz zaburzenia nastroju i snu. Osoby które wymagają długoterminowego stosowania prednizonu, są uważnie monitorowane pod kątem występowania powyższych skutków ubocznych. Aby zminimalizować ryzyko skutków ubocznych, stosuje się najniższą możliwą dawkę prednizonu.

Azatiopryna lub 6-merkaptopuryna – Leki takie jak azatiopryna lub 6-merkaptopurynę oraz rzadziej metotreksat lub mykofenolan mofetylu zaleca się jako dodatek do prednizonu. Zaletą dodania drugiego leku jest to, że można zmniejszyć dawkę lub wyeliminować prednizon, pomagając zminimalizować potencjalne skutki uboczne działania prednizonu. Azatiopryna i 6-merkaptopuryna mogą również powodować działania niepożądane, w tym reakcje alergiczne, małą liczbę białych krwinek, zapalenie trzustki, nudności i nieprawidłowe wyniki testów wątrobowych (co może czasami powodować dezorientację co do zapalenie wątroby). Może także zaistnieć niewielkie zwiększone ryzyko powstania niektórych rodzajów nowotworów (takich jak chłoniak). Podczas przyjmowania tych leków, regularnie wykonuje się badania krwi, w celu monitorowania tych schorzeń.

Budezonid – Budezonid to lek, który może zastąpić prednizon. Jednakże, jego działanie jest nadal badane. Jest on coraz częściej stosowany w Europie. Budezonid powinien być stosowany tylko u pacjentów bez marskości wątroby.

Mykofenolan mofetylu – Lek ma kilka potencjalnych zagrożeń, w tym zwiększone ryzyko rozwoju infekcji lub raka. Mykofenolan mofetylu może powodować wady wrodzone i nie powinien być stosowany w okresie ciąży. Mężczyźni i kobiety stosujący mykofenolan powinni stosować dwie metody zapobiegania ciąży (np. prezerwatywy i tabletki antykoncepcyjne).

Czas trwania leczenia

Z reguły, leczenie jest kontynuowane do czasu remisji choroby, niepowodzenia leczenia lub wystąpienia poważnych skutków ubocznych leczenia. Remisję definiuje się jako brak objawów, normalny lub prawie normalny wynik testów wątrobowych oraz poprawę wyglądu tkanki wątroby (na podstawie biopsji). Początkowy okres remisji zwykle występuje 12 lub więcej miesięcy po rozpoczęciu leczenia. Większość pacjentów osiąga remisję po 18 miesiącach do trzech lat od momentu rozpoczęcia leczenia. U około 50% pacjentów choroba pozostaje w remisji lub wykazuje jedynie łagodną aktywność przez miesiące lub lata po zaprzestaniu leczenia. Jednakże, większość pacjentów musi ostatecznie wznowić leczenie, ponieważ choroba nawraca. Nawrót zwykle występuje w ciągu pierwszych 15 do 20 miesięcy po zaprzestaniu leczenia i jest bardziej prawdopodobny u chorych, u których wykryto marskość wątroby podczas biopsji wątroby.

Leczenie bez zastosowania leków

W przypadku osób, które nie są początkowo leczone lekami, zaleca się ścisłą obserwację. Okres obserwacji zwykle obejmuje badanie fizykalne i badania krwi co kilka miesięcy, a biopsję wątroby zwykle powtarza się co najmniej co dwa lata.

Dodatkowe elementy obejmują:

Samoopiekę – Regularne przyjmowanie leków i wizyty u lekarza mogą pomóc w zapewnieniu jak największego zdrowia wątroby. 

Dietę – Nie wykazano, aby określona dieta poprawiała wyniki leczenia u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby. Najlepsza rada to normalna, zdrowa i zbilansowana dieta oraz unikanie otyłości. Otyłość może zwiększać ryzyko stłuszczenia wątroby i komplikować autoimmunologiczne zapalenie wątroby. 

Unikanie alkoholu – Należy unikać alkoholu, ponieważ może on powodować stłuszczenie wątroby i inne uszkodzenia wątroby. Wszystkie rodzaje napojów alkoholowych mogą być szkodliwe dla wątroby, w tym piwo, wino i likiery. Nawet niewielka ilość alkoholu może pogorszyć stan pacjenta z chorą wątrobą.

Leki na receptę i bez recepty – Wiele leków jest rozkładanych przez wątrobę. Dlatego, zawsze najlepiej jest skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem przyjmowania nowego leku. Większość leków jest bezpieczna, chyba że wątroba jest już uszkodzona. Niektórym osobom z czynną chorobą wątroby zaleca się przyjmowanie mniejszej dawki leku. Ważnym wyjątkiem jest paracetamol, powszechnie stosowany przy bólach głowy, innych bólach i gorączce. U osób z każdym typem choroby wątroby, maksymalna zalecana dawka paracetamolu to nie więcej niż 2000 mg (w dawkach podzielonych) na 24 godziny. Dlatego, rozsądne jest przyjmowanie 500 mg leku co cztery do sześciu godzin, chociaż nie powinno się tego powtarzać więcej niż cztery razy w ciągu jednego dnia. 

Leki ziołowe – Istnieje wiele teorii, szczególnie w Internecie, że leki ziołowe mogą poprawić stan wątroby. Jednak nie udowodniono, że stosowanie ziół poprawia wyniki leczenia u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby. Niektóre zioła mogą powodować poważne uszkodzenie wątroby, a inne mogą wywoływać autoimmunologiczne zapalenie wątroby. Z tego powodu, obecnie nie zaleca się ziołowego leczenia chorób wątroby. 

Wsparcie – Nie należy lekceważyć wartości dzielenia się swoimi obawami z innymi osobami z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby. Zapytaj swojego lekarza o grupy wsparcia lub porozmawiaj z innymi osobami z AZW.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby a ciąża

Kobiety leczone z powodu autoimmunologicznego zapalenia wątroby mogą przejść bezpiecznie przejść przez ciążę. Leczenie zwykle obejmuje glikokortykoidy i/lub azatioprynę, z których oba są prawdopodobnie bezpieczne podczas ciąży. Przerwanie leczenia w czasie ciąży może prowadzić do nawrotu choroby i zwykle nie jest zalecane. Jednakże, dzieci kobiet z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby mogą mieć zwiększone ryzyko wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej i innych problemów płodowych. Kobiety należy uważnie obserwować w czasie ciąży i kilka miesięcy po porodzie, ze względu na ryzyko zaostrzenia aktywności choroby.

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby a długotrwałe wyniki leczenia

Nieleczone autoimmunologiczne zapalenie wątroby może powodować bliznowacenie wątroby i ostatecznie prowadzić do marskości i niewydolności wątroby. Na szczęście, u większości pacjentów odpowiednie leczenie może zapobiec powstawaniu blizn i marskości wątroby. Leczenie może być korzystne, nawet jeśli rozwinął się już zaawansowany stan bliznowacenia lub marskość wątroby. Chociaż około 10% do 40% osób z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby przechodzi remisję choroby i nie potrzebuje leków, tylko około 50% z tych osób pozostaje w stanie remisji. Dlatego, większość pacjentów wymaga ciągłej terapii lub dodatkowych serii leków, w celu leczenia trwającej choroby.