Sulfasalazyna i preparaty kwasu 5-aminosalicylowego

Sulfasalazyna i preparaty kwasu 5-aminosalicylowego

Sulfasalazyna i preparaty kwasu 5-aminosalicylowego (5-ASA) są stosowane w leczeniu nieswoistego zapalenia jelit. Leki te mają działanie przeciwzapalne i są skuteczne w wywoływaniu i utrzymywaniu remisji łagodnej i umiarkowanej choroby wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Ich skuteczność w chorobie Leśniowskiego-Crohna jest bardziej kontrowersyjna. Leki nie są już rutynowo stosowane w leczeniu większości osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Istnieje niewiele danych wskazujących, że sulfasalazyna może być skuteczna w kontrolowaniu łagodnego przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna. Nie ma jednak danych przemawiających za powodowaniem remisji choroby podczas zażywania sulfasalazyny.

W wielu przypadkach, należy przyjmować sulfasalazynę lub 5-ASA przez długi czas. Leki te mogą powodować skutki uboczne, od łagodnych do poważnych. Efekty uboczne są znacznie częstsze w przypadku sulfasalazyny. 5-ASA są na ogół bardzo dobrze tolerowane przez organizm. Wielu łagodnych skutków ubocznych można uniknąć, stosując niższe dawki tych leków. Poważne działania niepożądane występują rzadko i zwykle ustępują po odstawieniu leku. W większości przypadków, potencjalne korzyści ze stosowania tych leków, przewyższają potencjalne ryzyko. Niemniej jednak, ważne jest, aby przed rozpoczęciem leczenia zdawać sobie sprawę z wystąpienia możliwych skutków ubocznych.

Sulfasalazyna i preparaty kwasu 5-aminosalicylowego – Jak działa Sulfasalazyna?

Sulfasalazyna działa miejscowo w okrężnicy, zmniejszając stan zapalny. Działa również w całym organizmie, hamując tworzenie się substancji chemicznej znanej jako prostaglandyna. Prostaglandyny pełnią kilka ważnych funkcji w organizmie, z których jedną jest kontrola bólu i stanu zapalnego.  Sulfasalazyna ma kolor żółto-pomarańczowy. Ludzie którzy ją przyjmują, mogą zauważyć, że ich mocz, łzy i pot mają pomarańczowe zabarwienie, które może poplamić odzież i soczewki kontaktowe. Ważne jest, aby podczas terapii pić dużo płynów i unikać przyjmowania leku na pusty żołądek lub z innymi lekami zobojętniającymi. Sulfasalazyna może wpływać na wchłanianie kwasu foliowego, dlatego podczas przyjmowania leku należy również przyjmować kwas foliowy (1 mg dziennie). Jeśli jesteś w ciąży, powinnaś przyjmować 2 mg kwasu foliowego dziennie. 

Skutki uboczne

Główne skutki uboczne występujące na skutek przyjmowania sulfasalazyny można sklasyfikować według częstotliwości ich występowania: często, niezbyt często i rzadko.

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi sulfasalazyny są bóle głowy, nudności, gorączka, wysypka i odwracalna bezpłodność u mężczyzn. Ból głowy to jedna z najczęstszych dolegliwości, dotykająca nawet jedną trzecią osób, które przyjmują lek. Bóle głowy są bardziej prawdopodobne przy wyższych dawkach leku i rzadziej występują, gdy dawka jest stopniowo zwiększana. Utrata apetytu, nudności, wrażliwość na światło słoneczne i nerwowość są również częste na początku leczenia. Liczba plemników może być zmniejszona u mężczyzn przyjmujących sulfasalazynę, chociaż jest to odwracalne po odstawieniu leku.

Zapalenie trzustki to niezbyt częste działanie niepożądane sulfasalazyny.

Rzadkie i potencjalnie poważne skutki uboczne sulfasalazyny (dotykające mniej niż 1% osób przyjmujących ten lek) obejmują zapalenie wątroby, zapalenie płuc, poważną reakcję skórną zwaną zespołem Stevensa-Johnsona i hemolizę (zniszczenie czerwonych krwinek). Może również wystąpić zapalenie nerek. Rutynowe badania krwi w celu monitorowania czynności nerek są zwykle wykonywane po sześciu tygodniach i sześciu miesiącach od rozpoczęcia stosowania sulfasalazyny, a następnie co rok. W niektórych przypadkach, szpik kostny całkowicie przestaje wytwarzać określony rodzaj białych krwinek. Jest to stan zwany agranulocytozą. Agranulocytoza zwykle pojawia się w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia stosowania sulfasalazyny i zwykle towarzyszy jej gorączka i wysypka. U większości osób, agranulocytoza ustępuje w ciągu jednego lub dwóch tygodni od zaprzestania leczenia. U każdego przyjmującego sulfasalazynę zaleca się wykonanie badań krwi. Należy je wykonywać co 1-2 tygodni przez pierwsze sześć tygodni przyjmowania leku, następnie co miesiąc przez trzy miesiące, a później zazwyczaj co trzy miesiące.

Alergie na sulfasalazynę i sulfonamidy

Osoby uczulone na sulfonamidy mogą wykazywać reakcję krzyżową na sulfasalazynę i dlatego nie powinny jej przyjmować. Jeśli sulfasalazyna wywołuje łagodne objawy alergiczne, ale bardzo skutecznie je kontroluje, można podjąć próbę odczulenia oraz metody zmniejszania lub eliminowania reakcji alergicznej. W odczulaniu początkowo stosowana jest bardzo mała dawka sulfasalazyny, którą stopniowo zwiększa się w czasie. Ta strategia nie jest powszechnie stosowana u osób z nieswoistym zapaleniem jelit, ponieważ dostępne są inne metody leczenia.

Przyjmowanie sulfasalazyny podczas ciąży i karmienia piersią

Kobiety, które chcą zajść w ciążę, mogą kontynuować przyjmowanie sulfasalazyny w czasie ciąży i karmienia piersią. Sulfasalazyna nie zwiększa ryzyka jakichkolwiek powikłań ciąży, ani ryzyka rozwoju wad wrodzonych. Kobiety w ciąży przyjmujące sulfasalazynę powinny zwiększyć suplementację kwasu foliowego do 2 mg dziennie. Jeśli masz nieswoiste zapalenie jelit, przed podjęciem próby zajścia w ciążę powinnaś porozmawiać ze swoim lekarzem, w celu kontrolowania leków, które przyjmujesz.

Sulfasalazyna i preparaty kwasu 5-aminosalicylowego – Jak działa 5-ASA?

Sulfasalazyna to cząsteczka, która ma dwa składniki: 5-aminosalicylan (5-ASA) i sulfapirydynę. Sulfapirydyna jest odpowiedzialna za wiele skutków ubocznych sulfasalazyny, podczas gdy 5-ASA jest odpowiedzialna za wiele jej korzystnych skutków u osób z nieswoistym zapaleniem jelit. To odkrycie dostarczyło uzasadnienia dla opracowania leku zawierającego tylko składnik 5-ASA. Niestety, sulfapirydyna jest niezbędna do korzystnego działania sulfasalazyny u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Dlatego, leki 5-ASA nie są odpowiednie dla osób z RZS. Dostępnych jest kilka rodzajów leków 5-ASA. Różnią się one specyficzną formułą 5-ASA, zasadami przyjmowania leku oraz sposobem rozpuszczania tabletek w poszczególnych częściach jelita. Podsumowując, leki 5-ASA wywołują mniej skutków ubocznych niż sulfasalazyna.

Skutki uboczne 

Częste działania niepożądane – Najczęstsze działania niepożądane leków 5-ASA (występujące u ponad 10% pacjentów) to bóle głowy, złe samopoczucie, skurcze i gazy. Wodnista biegunka jest dość powszechna w przypadku jednego z rzadko stosowanych preparatów 5-ASA – Dipentum i występuje u około 15% osób zażywających lek.

Niezbyt częste działania niepożądane – Niezbyt częste działania niepożądane obejmują wypadanie włosów, wysypkę skórną i nasilenie zapalenia okrężnicy. Te skutki uboczne występują u 1 do 10% osób. 

Rzadkie skutki uboczne – Rzadkie skutki uboczne dotykają mniej niż 1% pacjentów, ale są potencjalnie poważne. Obejmują one zapalenie płuc, zapalenie osierdzia (zapalenie tkanki otaczającej serce) i zapalenie trzustki. Może również wystąpić zapalenie nerek. Rutynowe badania krwi, w celu monitorowania czynności nerek są zwykle wykonywane po sześciu tygodniach i sześciu miesiącach po rozpoczęciu leczenia 5-ASA, a następnie co roku.

Badania sugerują, że leki 5-ASA są bezpieczne podczas ciąży i karmienia piersią oraz że kobiety powinny nadal je przyjmować w tym czasie. Jeśli przyjmujesz 5-ASA, powinnaś porozmawiać ze swoim lekarzem przed próbą zajścia w ciążę.