Astma wysiłkowa

Astma wysiłkowa

Astma wysiłkowa występuje, gdy drogi oddechowe zwężają się w wyniku wysiłku. Preferowanym terminem określającym ten stan jest powysiłkowy skurcz oskrzeli (EIB). Wysiłek fizyczny nie powoduje astmy, ale często jest jej wyzwalaczem. Osoba może mieć objawy astmy, które nasilają się podczas ćwiczeń lub może mieć tylko skurcz oskrzeli na skutek wysiłku fizycznyego, bez objawów w innym czasie. Jeśli objawy astmy pojawiają się tylko podczas intensywnych ćwiczeń, jest to łagodna astma przerywana.

Astma wysiłkowa – Jakie są jej objawy?

Typowe objawy astmy wysiłkowej to duszność, ucisk w klatce piersiowej i kaszel. Objawy na skutek wysiłku fizycznego zwykle pojawiają się od 10 do 15 minut po zakończeniu krótkich ćwiczeń lub około 15 minut po długotrwałym wysiłku. Symptomy zwykle ustępują po odpoczynku trwającym od 30 do 60 minut. Objawy  występują częściej i są bardziej intensywne, gdy osoba wdycha zimne powietrze. Dzieje się tak prawdopodobnie z powodu zmian w drogach oddechowych, spowodowanych przez duże ilości stosunkowo chłodnego, suchego powietrza, które osoba chora wdycha podczas energicznej aktywności.

Astma wysiłkowa – Jak można jej zapobiegać?

Zapobieganie skurczowi oskrzeli wywołanemu wysiłkiem zwykle obejmuje stosowanie leków wziewnych. Dostępnych jest kilka opcji leków.

Szybko działający lek rozszerzający oskrzela

Wdychanie szybko działającego leku rozszerzającego oskrzela (np. dwa rozpylenia salbutamolu) może być podjęte 5 do 20 minut przed wysiłkiem fizycznym.

Kwas kromoglikanowy

Wziewny cromolyn można stosować przed wysiłkiem fizycznym, czasami w połączeniu z szybko działającym wziewnym lekiem rozszerzającym oskrzela. W przypadku inhalatora z odmierzoną dawką, dawka cromolynu to dwa wdechy na 15 do 20 minut przed ćwiczeniami. Cromolyn działa poprzez zmniejszenie aktywności komórek alergicznych. Ten lek nie wywołuje skutków ubocznych. Czasami jest mniej skuteczny niż salbutamol, chociaż niektórzy pacjenci wybierają go ze względu na brak skutków ubocznych. Ważne jest, aby zrozumieć, że cromolyn jest stosowany WYŁĄCZNIE do zapobiegania objawom. Cromolyn NIE łagodzi objawów, gdy już się rozwinęły. Jeśli pomimo wcześniejszego leczenia kwasem kromoglikanowym wystąpią objawy astmy, należy zastosować szybko działający lek rozszerzający oskrzela (np. salbutamol).

Dla dzieci lub aktywnych dorosłych

Niektórzy dorośli i większość dzieci ćwiczą z przerwami w ciągu dnia, co utrudnia stosowanie profilaktyki przed każdym epizodem aktywności. W takim przypadku, można zastosować długo działający wziewny lek rozszerzający oskrzela (np. salmeterol lub formoterol) lub modyfikator leukotrienu (np. montelukast lub zafirlukast), w celu zapewnienia ochrony przez cały dzień.

Długodziałające leki rozszerzające oskrzela

Długo działające leki rozszerzające oskrzela (LABA), takie jak salmeterol i formoterol, działają dłużej niż szybko działające leki rozszerzające oskrzela. LABA nie należy traktować jako jednorazowego leczenia jakiejkolwiek postaci astmy. Zamiast tego, należy stosować lek z wziewnym glikokortykoidem lub modyfikatorem leukotrienów. Specjaliścia zalecją inhalatory zawierające zarówno LABA, jak i glukokortykoid. Salmeterol należy przyjmować co najmniej 30 minut przed ćwiczeniami, a formoterol co najmniej 5 minut przed wysiłkiem. Nie należy powtarzać tego częściej niż co 12 godzin.

Modyfikatory leukotrienu

Modyfikatory leukotrienu działają poprzez zmniejszenie zwężenia dróg oddechowych, stanu zapalnego i produkcji śluzu. Przykłady modyfikatorów leukotrienów obejmują montelukast i zafirlukast. Są one przyjmowane w postaci tabletek doustnie raz dziennie (montelukast) lub dwa razy dziennie (zafirlukast) i powodują niewiele skutków ubocznych. Każdy z tych leków przyjmowany regularnie jest przydatny w zapobieganiu skurczowi oskrzeli, wywołanemu wysiłkiem fizycznym. 

Tego rodzaju leki mogą być stosowane jako alternatywa dla szybko działających leków rozszerzających oskrzela, w celu zapobiegania skurczowi oskrzeli, wywołanemu wysiłkiem u pacjentów, którzy preferują lub potrzebują ochrony przez cały dzień lub mają trudności z używaniem inhalatorów. Montelukast jest zatwierdzony do stosowania w razie potrzeby przed ćwiczeniami dla pacjentów, którzy nie wymagają codziennego leczenia. Lek należy przyjmować co najmniej dwie godziny przed rozpoczęciem ćwiczeń; ochrona trwa około 12 godzin. Lek należy przyjmować tylko raz na 24 godziny.

Modyfikatory leukotrienów są stosowane do zapobiegania objawom, a NIE do łagodzenia objawów, gdy już się rozwiną. Jeśli objawy astmy wystąpią pomimo wcześniejszego leczenia lekiem modyfikującym leukotrien, należy zastosować szybko działający lek rozszerzający oskrzela (np. salbutamol).

Astma wysiłkowa – Jak leczyć ataki astmy?

Termin atak astmy jest nieco mylący, ponieważ nie rozróżnia łagodnego nasilenia objawów a epizodu zagrażającego życiu. Objawy astmy mogą pojawić się podczas wysiłku fizycznego, pomimo wcześniejszego leczenia i czasami mogą być cięższe niż oczekiwano. Objawy astmy wywołanej wysiłkiem fizycznym mogą ulec pogorszeniu, w wyniku zmian jakości powietrza, przeziębienia, ekspozycji na alergeny lub zmian pogody. Te wyzwalacze mogą powodować łagodne, umiarkowane lub ciężkie objawy. Każda z tych zmian może być uznana za atak astmy.  Niektórzy ludzie mają okresowe, łagodne ataki, które nigdy nie wymagają pomocy w nagłych wypadkach, podczas gdy inni mają poważne i nagłe ataki, które wymagają wezwania pomocy medycznej.

Plan opieki w nagłych wypadkach

Pacjent lub rodzic powinien współpracować z lekarzem, w celu sformułowania planu opieki w nagłych wypadkach, który szczegółowo wyjaśnia, co należy zrobić, jeśli objawy nasilą się.

Łagodne ataki

Weź dwie dawki leku ratunkowego (np. wziewny szybko działający lek rozszerzający oskrzela, taki jak salbutamol). Można to powtórzyć dwadzieścia minut później, a następnie okresowo (co dwie do czterech godzin), aż objawy ustąpią. Osoby przyjmujące leki kontrolujące, takie jak glikokortykosteroidy wziewne, powinny również zwiększyć ich dawkę i skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania dalszych instrukcji.

Poważny atak

Weź od dwóch do sześciu dawek leku ratunkowego, w zależności od tego, ile leku dana osoba może tolerować na raz. Pacjentom z domowymi nebulizatorami można podać dwa zabiegi w odstępie 20 minut. Jeśli objawy nasilą się lub nie ustąpią po pierwszym zastosowaniu leku ratunkowego, należy natychmiast wezwać pomoc medyczną. Ciężkie ataki astmy mogą być śmiertelne, jeśli nie zostaną szybko leczone.  Pacjenci nie powinni próbować jechać do szpitala i nie powinni prowadzić pojazdu. Dzwonienie pod numer ratunkowy jest bezpieczniejsze niż prowadzenie pojazdu z dwóch powodów:

• Od chwili przybycia zespołu medycznego, można rozpocząć ocenę i leczenie astmy. Podczas jazdy samochodem, leczenie nie może rozpocząć się, dopóki dana osoba nie przybędzie na oddział ratunkowy,
• Jeśli w drodze do szpitala wystąpią niebezpieczne komplikacje astmy, personel ratownictwa medycznego może być w stanie natychmiast rozwiązać problem. Po ciężkim ataku astmy pacjentowi zwykle podaje się trzy do dziesięciu dni doustnych leków glikokortykoidowych (np. prednizon, prednizolon). To leczenie pomaga zmniejszyć ryzyko drugiego ataku astmy.

Noś identyfikator medyczny

Wiele osób ze schorzeniami nosi przez cały czas bransoletkę, naszyjnik lub podobny znaczek ostrzegawczy. Jeśli dojdzie do wypadku, a osoba nie będzie w stanie wyjaśnić swojego stanu, pomoże to ratownikom zapewnić odpowiednią opiekę. Etykieta ostrzegawcza powinna zawierać listę głównych schorzeń i alergii, a także nazwisko i numer telefonu osoby do kontaktu w nagłych wypadkach. Powinien to być numer pod który ratownicy medyczni mogą zadzwonić, aby uzyskać informacje na temat historii medycznej danej osoby, listy przyjmowanych leków czy numerów kontaktowych do członków rodziny.

Przeczytaj więcej na temat reakcji alergicznej, która może nawet zagrażać życiu – reackja anafilaktyczna.