Anafilaksja

Anafilaksja

Anafilaksja to potencjalnie śmiertelna reakcja alergiczna, która zaczyna się bardzo szybko. Najczęściej jest wywoływana przez żywność, leki i ukąszenia owadów. Istnieje wiele innych możliwych wyzwalaczy tego rodzaju reakcji. Reakcja anafilaktyczna jest stanem nagłym i nieprzewidywalnym. Wiele osób, które jej doświadczyło, wiedziało o swojej alergii. U niektórych osób występowały wcześniej reakcje alergiczne. Osoby, które nie zdają sobie sprawy, że mają alergię, mogą nagle doświadczyć ciężkiego wstrząsu anafilaktycznego. Już pierwszy epizod anafilaksji może być śmiertelny. Nasilenie reakcji anafilaktycznej można zminimalizować poprzez wczesne rozpoznanie objawów, dostępność odpowiednich leków do samodzielnego leczenia i natychmiastową pomoc medyczną. W tym artykule znajdziesz informacje na temat objawów i diagnostyki anafilaksji.

Jak się objawia anafilaksja?

Objawy anafilaksji zwykle pojawiają się w ciągu kilku minut do około godziny po ekspozycji na czynnik wyzwalający. Najczęstszymi objawami anafilaksji są pokrzywka i obrzęk skóry (obrzęk naczynioruchowy). Występują one w większości przypadków. Objawy ze strony układu oddechowego występują dość często i są szczególnie częste u osób z astmą lub inną przewlekłą chorobą układu oddechowego. Często występuje również skrajnie niskie ciśnienie krwi, powodujące oszołomienie, zawroty głowy, niewyraźne widzenie lub utratę przytomności (omdlenie). Anafilaksja może powodować następujące objawy w całym ciele:

• Skóra – Swędzenie, zaczerwienienie, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy,
• Oczy – Swędzenie, łzawienie, zaczerwienienie, obrzęk skóry wokół oczu,
• Nos i usta – Kichanie, katar, przekrwienie błony śluzowej nosa, obrzęk języka, metaliczny posmak w ustach,
• Płuca i gardło – Trudności z wdychaniem i wydychaniem powietrza, powtarzający się kaszel, ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech lub inne odgłosy utrudnionego oddychania, zwiększona produkcja śluzu, obrzęk lub swędzenie gardła, chrypka, zmiana głosu, uczucie dławienia się,
• Serce i krążenie – Zawroty głowy, uczucie osłabienia; szybkie, wolne lub nieregularne tętno; niskie ciśnienie krwi,
• Układ pokarmowy – Nudności, wymioty, skurcze mięśni brzucha, biegunka,
• Układ nerwowy – Niepokój, dezorientacja, poczucie zbliżającego się końca.

Ciężka postać anafilaksji powoduje nagłe pogorszenie stanu zdrowia, bez innych oczywistych objawów, takich jak pokrzywka czy zaczerwienienie. Ta forma anafilaksji występuje najczęściej po podaniu leku dożylnie lub po ukąszeniu przez owada. Około 20% osób z anafilaksją ma dwufazową anafilaksję, w której objawy ustępują, a następnie nawracają bez dalszej ekspozycji na czynnik wyzwalający. Może to nastąpić kilka godzin po wystąpieniu pierwszych objawów. W rzadkich przypadkach, reakcja anafilaktyczna może się przeciągać i trwać przez kilka godzin lub nawet dni, pomimo zastosowanego leczenia.

Anafilaksja – Co może ją wywołać?

Wyzwalacz reakcji anafilaktycznej może być oczywisty lub trudny do zidentyfikowania. Typowe wyzwalacze anafilaksji mogą obejmować:

• Żywność – U dzieci najczęstszymi wyzwalaczami pokarmowymi są jaja kurze, mleko krowie, orzeszki ziemne, orzechy, ryby, pszenica i soja. U nastolatków i dorosłych, najczęściej dochodzi do reakcji na skutek spożycia orzeszków ziemnych, orzechów, ryb i skorupiaków (np. krewetek). Każdy rodzaj żywności, w tym owoce, warzywa, nasiona oraz niektóre przyprawy i dodatki do żywności, mogą powodować anafilaksję,
• Leki, takie jak antybiotyki (penicyliny i cefalosporyny) oraz leki przeciwbólowe (aspiryna, ibuprofen),
• Jad owadów, w tym pszczół, os, szerszeni i mrówek ognistych,
• Barwnik rentgenowski (środek kontrastujący) podawany dożylnie, w przypadku niektórych badań, na przykład badania tomografii komputerowej,
• Lateks z kauczuku naturalnego, znajdujący się w rękawicach lateksowych, balonach, niektórych prezerwatywach, sprzęcie sportowym i materiałach medycznych,
• Immunoterapia alergenowa (zastrzyki przeciwalergiczne), np. stosowana w leczeniu alergicznego nieżytu nosa (kataru siennego),
• Ćwiczenia fizyczne wykonywane samodzielnie po spożyciu posiłku (np. pszenicy, selera, krewetek lub innego pożywienia) lub po spożyciu leków (np. aspiryny, ibuprofenu),
• Mniej powszechne czynniki wyzwalające to ludzkie nasienie, zimna woda lub zimne powietrze.

Czasami, nie można zidentyfikować konkretnej przyczyny wystąpienia reakcji anafilaktycznej, nawet po dokładnej ocenie pacjenta. Ten stan nazywa się anafilaksją idiopatyczną.

Anafilaksja a reakcja IgE zależna

U większości ludzi, przyczyną anafilaksji jest obecność przeciwciał zwanych immunoglobulinami E (IgE). U osób z alergiami, IgE powstaje w odpowiedzi na substancje, takie jak żywność, leki lub jad owadów. IgE następnie przykleja się na zewnątrz komórek tucznych w tkankach ciała i bazofilach, które są rodzajem białych krwinek. Jeśli osoba z przeciwciałami IgE przeciwko określonemu alergenowi zostanie ponownie wystawiona na dany alergen, komórki te mogą nagle uwolnić duże ilości pewnych substancji do krwiobiegu, w tym histaminy i tryptazy. Substancje te powodują objawy przedmiotowe i podmiotowe typowe dla anafilaksji. Reakcja alergiczna może być tak silna, że może nawet ​​zagrażać życiu. Na przykład nagły, silny obrzęk gardła może prowadzić do uduszenia. U niektórych osób z anafilaksją, reakcja jest spowodowana procesem, który nie obejmuje alergenów i IgE. Niektórzy ludzie mają zbyt wiele komórek tucznych lub nadmiernie aktywnych komórek tucznych. Jednakże, w tym przypadku objawy i leczenie są takie same.

Anafilaksja – Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia reakcji alergicznej?

Niektórzy ludzie są bardziej narażeni na wystąpienie anafilaksji lub jej ciężkich objawów. Zaliczamy do tej grupy osoby, u których występują następujące czynniki:

• Wcześniejsze ciężkie reakcje anafilaktyczne – Osoby, u których wystąpiły w przeszłości ciężkie reakcje alergiczne na określony alergen, są bardziej narażone na późniejsze bardziej nasilone objawy reakcji alergicznych. Nie jest jednak pewne, czy u tych osób reakcje w przyszłości będą cięższe. Nawet osoby z łagodnymi reakcjami w przeszłości, mogą w przyszłości doświadczyć poważnych reakcji anafilaktycznych,
• Astma i inne przewlekłe choroby płuc – Osoby z astmą lub inną przewlekłą chorobą płuc są bardziej narażone na poważniejsze problemy z oddychaniem podczas anafilaksji,
• Inne choroby – Osoby z chorobami układu krążenia, na przykład chorobą wieńcową, również są bardziej narażone na ciężki przebieg wstrząsu anafilaktycznego.

Jak rozpoznać reakcję anafilaktyczną?

Rozpoznanie anafilaksji opiera się na objawach, które pojawiają się w ciągu kilku minut do około godziny po ekspozycji na potencjalny alergen, taki jak pokarm, lekarstwa lub użądlenie owada. 

Inne problemy zdrowotne mogą powodować objawy podobne do objawów anafilaksji. Należą do nich ciężki atak astmy, zawał serca, atak paniki, a nawet zatrucie pokarmowe. Po ostrym epizodzie anafilaktycznym, badanie kontrolne przeprowadzone przez lekarza alergologa może pomóc postawić właściwą diagnozę.

Tryptaza jest jedną z naturalnych substancji chemicznych uwalnianych do krwi, podczas reakcji anafilaktycznej. Zwiększoną ilość tryptazy można czasami zmierzyć w próbce krwi, pobranej w ciągu pierwszych kilku godzin po rozpoczęciu objawów anafilaksji. Jednakże, normalny poziom tryptazy nie wyklucza rozpoznania anafilaksji.