Ból głowy u dorosłych

Ból głowy u dorosłych

Ból głowy u dorosłych może być dość wyniszczający, chociaż większość bólów głowy nie jest spowodowana zaburzeniami zagrażającymi życiu. Większość bólów głowy należy do jednej z następujących kategorii:

• Ból głowy typu napięciowego,
• Migrenowy ból głowy,
• Klasterowy ból głowy.

Rodzaje bólów głowy w pewnym stopniu się pokrywają, ale niektóre kluczowe objawy pomagają je rozróżnić. Te trzy typy stanowią większość pierwotnych bólów głowy. Pierwotne bóle głowy to bóle głowy, które nie są spowodowane inną chorobą. Każdy z tych trzech podstawowych typów bólu głowy może występować często, a nawet codziennie. Obecność codziennych bólów głowy może wzbudzić podejrzenie niepokojących przyczyn, zwłaszcza jeśli jest to nowy objaw. W zależności od historii chorób i badań, lekarze diagnozują przyczynę bólów głowy.

Jakie rodzaje bólu głowy u dorosłych można wyróżnić?

Napięciowy ból głowy

Objawy napięciowych bólów głowy obejmują:

• Ucisk po obu stronach głowy lub szyi,
• Łagodny do umiarkowanego ból, który jest stały i nie pulsuje,
• Aktywność nie nasila bólu,
• Ból może nasilać się lub zmniejszać,
• Może występować bolesność mięśni głowy, szyi lub ramion.

Osoby z napięciowymi bólami głowy często odczuwają stres lub napięcie przed bólem głowy. W przeciwieństwie do migreny, napięciowe bóle głowy występują bez innych objawów, takich jak nudności, wymioty, wrażliwość na światła i dźwięki.

Migrenowe bóle głowy

Migrenowe bóle głowy powodują umiarkowany do silnego bólu, który nasila się pod wpływem światła, hałasu i ruchu. Niektórzy ludzie doświadczają również nudności i wymiotów. Te bóle głowy zwykle trwają kilka godzin, ale mogą trwać nawet trzy dni. Kiedy dana osoba ma migrenę, zwykle uspokaja ją odpoczynek przy zgaszonym świetle w cichym pomieszczeniu. U kobiet migrena występuje częściej niż u mężczyzn i często ma początek w okresie dojrzewania lub w okresie rozrodczym. Niektóre kobiety zauważają zmianę bólu głowy w okresie menopauzy.

Klasterowe bóle głowy

Klasterowe bóle głowy to silne, wyniszczające bóle głowy, które pojawiają się wielokrotnie przez tygodnie lub miesiące, po których następują okresy bez bólu głowy. Te bóle głowy są stosunkowo rzadkie i dotykają mniej niż jeden procent ludzi. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety, a szczytowy wiek zachorowania wynosi od 25 do 50 lat. Ludzie, którzy mają klasterowe bóle głowy, zwykle stają się niespokojni i pobudzeni. Poczucie niepokoju to dobry sposób na odróżnienie klasterowego bólu głowy od migreny. Niepokój zwykle nie występuje w przypadku migrenowych bólów głowy.  Klasterowe bóle głowy:

• Zaczynają się nagle i osiągają szczyt w ciągu kilku minut,
• Ból głowy jest zwykle głęboki, ciągły, wyniszczający i wybuchowy, chociaż czasami może być pulsujący,
• Atak może wystąpić do ośmiu razy dziennie, ale zwykle trwa krótko (od 15 minut do trzech godzin),
• Ból zwykle zaczyna się w oku lub skroni. Rzadziej zaczyna się na twarzy, szyi, w okolicy ucha lub z boku głowy,
• Ból występuje zawsze po jednej stronie,
• Większość osób z klasterowym bólem głowy jest niespokojna i może chodzić lub kołysać się w przód i w tył, gdy trwa atak,
• Klasterowe bóle głowy są związane z zaczerwienieniem oczu i wydzielaniem łez po stronie bólu, zatkanym nosem i katarem, poceniem się i bladością skóry,
• Niektóre osoby są wrażliwe na światło w oku po stronie w której występuje ból.
• Klasterowe bóle głowy mogą rozpocząć się w każdym wieku,
• Osoby z klasterowymi bólami głowy częściej mają członków rodziny, którzy również mają klasterowe bóle głowy,
• Picie alkoholu może wywołać klasterowy ból głowy, a osoby palące częściej mają silniejsze ataki bólowe.

Jak rozróżnić ból głowy u dorosłych?

Występuje pewne nakładanie się objawów pomiędzy pierwotnymi zespołami bólu głowy, co może utrudniać ich odróżnienie. Objawy, które występują gdy ból głowy jest najsilniejszy, są często najbardziej przydatne w różnicowaniu różnych rodzajów bólu głowy. Niektóre migrenowe bóle głowy mogą powodować łzawienie, zaczerwienienie oczu i przekrwienie błony śluzowej nosa, ale objawy te zwykle obejmują obie strony głowy, gdy występują z migreną. W przeciwieństwie do migreny, objawy te zwykle dotyczą tylko jednej strony przy klasterowych bólów głowy. W niektórych przypadkach klasterowego bólu głowy może wystąpić wrażliwość na światło i dźwięk, ale zwykle tylko po jednej stronie. Niektóre osoby z migreną odczuwają stały ból głowy typu napięciowego pomiędzy nasilonymi migrenowymi bólami głowy.

Codzienny przewlekły ból głowy u dorosłych

U niektórych osób bóle głowy występują bardzo często, w niektórych przypadkach codziennie. Kiedy ból głowy utrzymuje się dłużej niż 15 dni w miesiącu przez co najmniej trzy miesiące, jest opisywany jako przewlekły codzienny ból głowy. Przewlekły codzienny ból głowy nie jest rodzajem bólu głowy, ale kategorią obejmującą częste bóle głowy różnego rodzaju. Większość osób z przewlekłym codziennym bólem głowy ma migrenę lub ból głowy typu napięciowego. Często pojawiają się sporadyczne migreny lub napięciowe bóle głowy, a bóle głowy stają się częstsze w ciągu miesięcy lub lat. Niektóre osoby z częstymi bólami głowy zbyt często stosują leki przeciwbólowe, co może prowadzić do bólów głowy spowodowanych nadużywaniem leków.

Ból głowy spowodowany nadużywaniem leków

Ból głowy spowodowany nadużywaniem leków może wystąpić u osób, które często mają migrenę, klasterowe lub napięciowe bóle głowy, co prowadzi do stosowania zbyt dużej ilości leków przeciwbólowych. Występuje błędne koło, w którym częste bóle głowy powodują, że osoba często przyjmuje leki (często leki wydawane bez recepty), co następnie powoduje ból głowy. Ból głowy spowodowany nadużywaniem leków może wystąpić nawet wtedy, gdy dana osoba przyjmuje codziennie leki przeciwbólowe, w celu leczenia innych obszarów bólu. Ból głowy spowodowany częstym stosowaniem leków jest wynikiem uzależnienia organizmu od leków. Nadużywanie dowolnej liczby leków przeciwbólowych może zwiększać ryzyko wystąpienia bólów głowy spowodowanych. Aby uniknąć bólów głowy spowodowanych nadużywaniem leków, zaleca się:

• Jeśli to możliwe, całkowite unikanie leków zawierających butalbital i opioidy,
• Nie używanie tryptanów ani kombinacji aspiryny, paracetamolu i kofeiny dłużej niż dziewięć dni w miesiącu,
• Nie należy stosować niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) dłużej niż 14 dni w miesiącu.

Inne rodzaje bólu głowy u dorosłych

Ból głowy u dorosłych może mieć wiele przyczyn.

• Pourazowe bóle głowy pojawiają się w ciągu jednego do dwóch dni po urazie głowy, są stosunkowo częste. Większość ludzi zgłasza uogólniony tępy, bolesny, ciągły dyskomfort, który okresowo się pogarsza. Inne typowe objawy to zawroty głowy, trudności z koncentracją, problemy z pamięcią, szybkie zmęczenie i drażliwość. Ból głowy u dorosłych po urazie może utrzymywać się przez kilka miesięcy, Każdy kto cierpi na ból głowy, który nie ustępuje w ciągu tygodnia lub dwóch po traumatycznym zdarzeniu, powinien udać się do lekarza.
• Ból zatok – Nawracający ból głowy u dorosłych związany z infekcjami zatok jest rzadki. Kiedy się pojawia, zwykle pojawia się wraz z gęstym żółtym, zielonym lub brązowym śluzem z nosa. Wiele osób, u których zdiagnozowano bóle zatokowe, faktycznie ma migrenowe bóle głowy. Ból związany z zatokami trwa zwykle kilka dni i w przeciwieństwie do typowej migreny nie powoduje nudności, wymiotów ani wrażliwości na hałas lub światło.
• Bóle głowy i artretyzm – Ból szyi może również wpływać na ból głowy u dorosłych. W takim przypadku, ból zwykle zaczyna się od szyi lub tyłu głowy i rozprzestrzenia się na przód głowy lub skronie. Zazwyczaj ból głowy jest jednostronny. W niektórych przypadkach, powoduje to ograniczony ruch szyi lub ból podczas dotykania szyi. Zwykle ma to miejsce w późniejszym okresie życia, po około 50 roku życia, gdy rozwija się zapalenie stawów. Ból może wystąpić wcześniej, jeśli w przeszłości wystąpił uraz kręgosłupa szyjnego.
• Bóle głowy i guz mózgu – Bóle głowy występują u około 50% osób z guzami mózgu. Wiele osób z guzami mózgu ma przewlekłe bóle głowy, które nasilają się przy pochylaniu się lub występują z nudnościami i wymiotami. Te objawy mogą również wystąpić w przypadku bólów głowy niezwiązanych z guzem mózgu.

Na co zwracać uwagę, gdy pojawia się ból głowy u dorosłych?

Zdecydowana większość bólów głowy nie zagraża życiu. Jednak ból głowy może być objawem poważnych schorzeń mózgu, takich jak infekcja, stan zapalny lub krwawienie w obrębie mózgu. Należy natychmiast zgłosić się do lekarza, jeśli ból głowy:

• Pojawia się nagle, staje się ciężki w ciągu kilku sekund lub minut lub można określić go jako „najsilniejszy ból głowy w życiu”,
• Jest ciężki i występuje z gorączką lub sztywnością karku,
• Występuje z napadem drgawek, zmianami osobowości, dezorientacją lub omdleniem,
• Rozpoczyna się szybko po forsownych ćwiczeniach lub drobnych urazach,
• Jest nowy i występuje z osłabieniem, drętwieniem lub trudnościami w widzeniu. Chociaż migrenowe bóle głowy mogą czasami powodować te objawy, należy pilnie zbadać sytuację, gdy po raz pierwszy pojawią się te objawy.

Jeśli występują uporczywe lub częste bóle głowy, które utrudniają wykonywanie normalnych czynności lub bóle głowy stają się bardziej bolesne, należy skontaktować się z lekarzem.

Jak zdiagnozować ból głowy u dorosłych?

Aby określić rodzaj bólu, lekarz zazwyczaj wykorzystuje informacje opisu bólu głowy u danego pacjenta w połączeniu z badaniem. Niektórzy ludzie mają więcej niż jeden rodzaj bólu głowy.  Większość ludzi nie potrzebuje wykonania zdjęć rentgenowskich ani innych badań obrazowych. W pewnych okolicznościach, może być zalecane wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Na przykład, jeśli objawy są nietypowe, jeśli występują jakiekolwiek oznaki niebezpieczeństwa lub jeśli podczas badania zaobserwowano jakiekolwiek nieprawidłowości. Inne możliwe wskazania do wykonania badania obrazowego mózgu obejmują:

• Bóle głowy, które stale nasilają się pomimo leczenia,
• Nagłą zmianę we wzorcu bólów głowy,
• Oznaki lub objawy, które sugerują, że inny stan chorobowy może powodować objawy.

Jak leczyć ból głowy u dorosłych?

Leczenie bólu głowy zależy od częstotliwości, nasilenia i objawów bólu głowy.

Ostre leczenie odnosi się do leków, które można zażywać w przypadku bólu głowy, aby natychmiast uśmierzyć ból. Przyjmuje się te leki tylko w razie potrzeby, gdy występuje silny ból głowy.

Leczenie profilaktyczne odnosi się do leków lub innych metod leczenia stosowanych regularnie (często codziennie), w celu zapobiegania bólom głowy w przyszłości. Stosowanie tych zabiegów zgodnie z planem jest ważne, niezależnie od tego, czy w danym czasie odczuwa się ból głowy.

Leczenie napięciowego bólu głowy

Bóle głowy typu napięciowego są bardzo częste. Powodują ucisk po obu stronach głowy i szyi. Ludzie często odczuwają stres lub napięcie przed bólem głowy. W przeciwieństwie do migreny, napięciowe bóle głowy zwykle nie są związane z innymi objawami, takimi jak nudności, wymioty czy wrażliwość na dźwięk lub światło.

Ostre leczenie

Napięciowe bóle głowy, które występują rzadziej niż 15 razy w miesiącu, można zwykle leczyć lekiem przeciwbólowym. Ból głowy występujący przez 15 lub więcej dni w miesiącu jest uważany za przewlekły. Wtedy, podejście do leczenia jest inne i obejmuje:

Leki przeciwbólowe

Najpierw lekarz może zalecić lek przeciwbólowy w leczeniu napięciowego bólu głowy. Leki te obejmują niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen lub naproksen, paracetamol lub aspirynę. Łagodne środki przeciwbólowe są również dostępne w połączeniu z kofeiną, która wzmacnia działanie leku. Przykładem jest paracetamol, aspiryna i kofeina. Ta kombinacja może być zalecana, jeśli sam środek przeciwbólowy nie łagodzi bólu. Środki przeciwbólowe nie powinny być stosowane zbyt często, ponieważ nadużywanie może prowadzić do bólów głowy spowodowanych nadużywaniem leków lub przewlekłych codziennych bólów głowy. Jeśli lek przeciwbólowy działa, należy kontynuować jego przyjmowanie przy każdym bólu głowy. Jednakże, nie należy stosować środków przeciwbólowych średnio dłużej niż dziewięć dni w miesiącu lub więcej niż dwie dawki na epizod bólowy. Jeśli lek przeciwbólowy nie uśmierza bólu głowy, należy porozmawiać z lekarzem, aby uzyskać inne sugestie. Osoby z zapaleniem błony śluzowej żołądka, wrzodami, chorobami nerek i stanami krwotocznymi nie powinny przyjmować produktów zawierających aspirynę lub NLPZ.

Leki złożone zawierające butalbital i opioidy

Dostępne są połączenia opioidu i leku przeciwbólowego, ale generalnie nie są zalecane, ponieważ powodują uzależnienie i mogą zwiększać ryzyko bólów głowy spowodowanych nadużywaniem leków i przewlekłych codziennych bólów głowy. Mimo to, takie leki można rozważyć w szczególnych sytuacjach, gdy proste środki przeciwbólowe są nieskuteczne lub nie mogą być bezpiecznie stosowane. Na przykład, u kobiet w III trymestrze ciąży lub u osób z wrzodami, ciężką niewydolnością nerek lub niewydolnością wątroby. Pracownicy służby zdrowia zachowują ostrożność podczas przepisywania tych leków, aby zminimalizować ryzyko ich niewłaściwego zażywania lub uzależnienia.

Leczenie profilaktyczne

Terapia profilaktyczna jest zalecana dla osób z napięciowymi bólami głowy, które są częste lub długotrwałe lub mają znaczący wpływ na zdolność osoby do wykonywania normalnych czynności.  Leki przeciwdepresyjne zwane trójcyklami (TCA) są często stosowane w zapobieganiu częstym napięciowym bólom głowy. Przykłady TLPD obejmują amitryptylinę (najczęściej używaną), nortryptylinę i protryptylinę. Dawka TLPD stosowana u osób z bólami głowy jest zazwyczaj dużo niższa niż stosowana w leczeniu depresji. Uważa się, że leki te zmniejszają odczuwanie bólu, gdy są stosowane w małych dawkach, chociaż nie jest dokładnie jasne, jak działają. Po rozpoczęciu przyjmowania TCA często odczuwa się zmęczenie. Nie zawsze jest to niepożądany efekt uboczny, ponieważ przyjmowanie TCA wieczorem może poprawić sen.

Lekarz może zalecić przyjmowanie amitryptyliny lub nortryptyliny na dwie godziny przed snem, aby zapobiec porannemu oszołomieniu. Jeśli wystąpi wycieńczenie rano, lek można zażyć jeszcze wcześniej (w porze kolacji). TLPD zwykle rozpoczyna się od małych dawek i stopniowo zwiększa. Ich pełny efekt może nie być widoczny przez tygodnie lub miesiące.

Leczenie klasterowego bólu głowy

Klasterowe bóle głowy to ciężkie, wyniszczające bóle głowy, które pojawiają się wielokrotnie przez tygodnie lub miesiące, po których następują okresy bez bólu głowy. Większość osób cierpiących na klasterowe bóle głowy będzie potrzebować zarówno leków ostrych, jak i zapobiegawczych.

Leczenie ostre

Ostra terapia często obejmuje jeden lub więcej z poniższych sposobów leczenia:

Wdychanie 100% tlenu przez maskę na twarz przez 20 minut. Leczenie tlenem jest często zalecane jako pierwsze, ponieważ ma niewiele skutków ubocznych. 

Tryptany to leki często stosowane w leczeniu migreny. Tryptany (zwłaszcza zastrzyki sumatryptanu) mogą zatrzymać klasterowy ból głowy, często w ciągu 20 do 30 minut. Jeśli pacjent nie jest w stanie samodzielnie wykonać zastrzyku, może skorzystać z wziewnego (aerozolu do nosa) sumatryptanu lub zolmitryptanu. Jeśli ani tlen, ani tryptany nie są pomocne, alternatywne opcje obejmują lidokainę donosową (płyn podawany do nosa) i ergotaminę (tabletkę rozpuszczoną pod językiem).

Leczenie przejściowe

Podczas cyklu klasterowego bólu głowy często stosuje się terapię „przejściową”, w celu złagodzenia bólów głowy, podczas gdy leczenie profilaktyczne jest dostosowywane, aby zapobiec nawrotowi bólów głowy. Do tego rodzaju metod leczenia należą:

• Prednizon – Lek glikokortykoidowy jest skuteczną terapią przejściową. Jest przyjmowany jako pigułka. Długotrwałe stosowanie glikokortykoidów nie jest zalecane ze względu na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
• Jeśli prednizon nie jest skuteczny w łagodzeniu bólów głowy lub istnieje przeciwwskazanie do stosowania sterydów, niektórzy lekarze mogą zasugerować blokadę nerwów. Polega to na wstrzyknięciu leku przeciwbólowego wokół nerwów z tyłu głowy, aby pomóc stłumić bóle głowy.

Leczenie profilaktyczne

Terapię profilaktyczną zwykle rozpoczyna się tak szybko, jak to możliwe i przyjmuje się leki codziennie, gdy pojawi się nowa grupa bólów głowy. Niektórzy ludzie wymagają połączenia leków. Leki zapobiegawcze można stopniowo odstawiać po przejściu bólu, ale można je wznowić, jeśli objawy powrócą. Do najlepiej przebadanych leków należą:

• Werapamil, rodzaj leku zwanego blokerem kanału wapniowego, ma postać pigułki i ma niewiele skutków ubocznych. W razie potrzeby dawkę można powoli zwiększać.
• Antagoniści CGRP (peptydu związanego z genem kalcytoniny) to leki, których celem jest blokowanie przenoszenia bólu. Są przyjmowane w cyklu miesięcznym, przez miesiąc po zakończeniu cyklu bólowego. Te leki mają również kilka skutków ubocznych.

Leczenie przewlekłego codziennego ból głowy

Przewlekły codzienny ból głowy oznacza ból głowy występujący przez ponad 15 dni w miesiącu przez co najmniej trzy miesiące. Postępowanie w przypadku przewlekłego codziennego bólu głowy zależy od rodzaju bólu głowy i tego, czy przyczyną jest nadużywanie leków.

• Migrena przewlekła – Leczenie przewlekłej migreny powinno koncentrować się na terapii zapobiegawczej, unikaniu wyzwalaczy migreny i ograniczeniu stosowania leków na ostry ból głowy, aby uniknąć bólu głowy spowodowanego nadużywaniem leków. Leczenie profilaktyczne obejmuje leki, terapię behawioralną lub fizjoterapię. Leczenie często wymaga jednoczesnego stosowania różnych metod leczenia.
• Przewlekły napięciowy ból głowy – W przypadku przewlekłego napięciowego bólu głowy skuteczne leczenie obejmuje codzienne stosowanie profilaktycznych leków (np. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne), terapie behawioralne i fizjoterapię. Podobnie jak w przypadku przewlekłej migreny, połączenie tych interwencji jest często najlepsze.
• Ból głowy spowodowany nadużywaniem leków – Zdarza się, gdy bóle głowy prowadzą do cyklu przyjmowania leków przeciwbólowych, a następnie nawracającego bólu głowy, gdy lek przestaje działać i w konsekwencji do przyjmowania większej ilości leków. Podejście do leczenia bólu głowy spowodowanego nadużywaniem leków obejmuje zrozumienie cyklu, który ma miejsce, zaprzestanie nadużywania leków i współpracę z lekarzem, w celu ustalenia odpowiedniego planu leczenia bólu głowy i zapobiegania mu. Ból głowy spowodowany nadużywaniem leków może wystąpić nawet wtedy, gdy leki są często przyjmowane z powodu przewlekłego bólu innych części ciała. Organizm może uzależnić się od leków przeciwbólowych, z czego może rozwinąć się ból głowy. Dzieje się tak, ponieważ organizm nie jest w stanie określić, dlaczego lek jest przyjmowany.

U osób z bólem głowy można zastosować kilka dodatkowym elementów. Ważne są zmiany stylu życia. Niektóre proste zmiany stylu życia mogą pomóc zmniejszyć częstotliwość bólów głowy. Obejmują one:

• Rzucenie palenia,
• Zmniejszenie ilości wypijanego alkoholu,
• Zredukowanie lub unikanie kofeiny,
• Regularne przyjmowanie posiłków i sen,
• Ćwiczenia kilka razy w tygodniu.

Jak można dodatkowo zmniejszyć ból głowy u dorosłych?

Chociaż nie ma badań klinicznych potwierdzających korzyści z tych środków, wielu specjalistów od bólu głowy uznało je za pomocne dla swoich pacjentów.