Kolka u niemowląt

Co to jest kolka u niemowląt?

Kolka to termin używany do opisania stanu u niemowląt, które nadmiernie płaczą bez wyraźnego powodu, w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia. Kolka to jeden z najbardziej dokuczliwych problemów okresu niemowlęcego. Jest to niepokojące dla niemowlęcia, rodziców oraz personelu medycznego. Przyczyna kolki nie jest dobrze znana, ale u większości niemowląt ustępuje ona w wieku od trzech do czterech miesięcy. Chociaż zwykle kolka u niemowląt ustępuje samoistnie, warto dowiedzieć się więcej na jej temat, aby lepiej zrozumieć ten trudny etap życia dziecka.

Kolka może być obecna, gdy niemowlę bardzo płacze. Niemowlę z kolką zwykle płacze dłużej niż trzy godziny dziennie, przez więcej niż trzy dni w tygodniu. Kolka jest niezwykle powszechna i występuje u nawet 40% niemowląt. Zwykle zaczyna się między trzecim a szóstym tygodniem po urodzeniu. Stan ten występuje z równą częstotliwością w następujących grupach:

• U chłopców i dziewczynek,
• W przypadku niemowląt karmionych piersią oraz butelką,
• U niemowląt urodzonych o czasie oraz u wcześniaków,
• Zarówno u pierwszego jak i kolejnego dziecka.

Jak objawia się kolka u niemowląt?

Wszystkie niemowlęta płaczą więcej w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia, niż w jakimkolwiek innym okresie. Nie ma standardowej definicji „nadmiernego” płaczu. Jednakże, przyjmuje się, że niemowlęta płaczą do dwóch godzin dziennie. Niemowlęta bez kolki płaczą zwykle rzadziej i krócej niż niemowlęta z kolką.  Kolka to coś więcej niż nadmierny „normalny” płacz, przynajmniej u niektórych niemowląt. O kolce można mówić, gdy:

• Epizody płaczu trwają w sumie ponad trzy godziny dziennie.
• Każdy epizod kolki ma wyraźny początek i koniec. Przed wystąpieniem kolki niemowlę mogło być szczęśliwe, wybredne, karmione, a nawet spać. Epizod płaczu zaczyna się nagle i często występuje w godzinach wieczornych.
• Epizody kolki są bardziej intensywne i głośniejsze niż „normalny” płacz. Niemowlęta z kolką mogą brzmieć tak, jakby coś je bolało lub jakby krzyczały.
• Niemowlęta z kolką mogą mieć także objawy fizyczne.
• Podczas ataku kolki, trudno jest uspokoić dziecko, niezależnie od tego, co robią rodzice. Mogą występować okresy ciszy, ale niemowlęta często przez jakiś czas pozostają wybredne.

Płacz może ustać po wypróżnieniu. W przypadku wszystkich niemowląt kolka jest problemem przejściowym. U 60% niemowląt, kolki ustępują do trzeciego miesiąca życia oraz do czterech miesięcy u 90% dzieci.

Czy płacz to zawsze objaw kolki u niemowląt?

Poza kolką istnieje wiele powodów, dla których niemowlę może nadmiernie płakać. Może to obejmować zarówno proste problemy, takie jak głód, jak i poważniejsze problemy, takie jak infekcje.  Rodzic powinien najpierw sprawdzić, czy nie ma możliwych do opanowania przyczyn płaczu:

Głód

Należy spróbować nakarmić dziecko, aby zobaczyć, czy problemem jest głód. Chociaż większość niemowląt (młodszych niż trzy miesiące) karmi się co dwie do czterech godzin, wszystkie dzieci przechodzą okresy, w których chcą jeść częściej (zwykle podczas gwałtownych wzrostów).

Ból

Należy sprawdzić czy dziecko czuje się niekomfortowo z powodu choroby lub urazu fizycznego. Warto sprawdzić skórę dziecka, aby sprawdzić czy jest przegrzane lub zbyt zimne. Można także sprawdzić czy ubranko lub pielucha nie są zbyt ciasne.

Zmęczenie lub nadmierne pobudzenie

Niemowlęta często płaczą, gdy stają się zmęczone lub nadmiernie pobudzone zabawą lub dotykaniem. Luźne owinięcie dziecka, pozostawienie miejsca na ruchy nóg, podanie smoczka lub zmiana scenerii (np. przejażdżka wózkiem lub samochodem) może pomóc dziecku zasnąć.

Wrażliwość pokarmowa

Niemowlęta mogą mieć alergię lub wrażliwość na pokarmy zawarte w diecie matki. Pokarmy takie jak mleko, jajka, orzechy i pszenica w diecie matki mają bezpośredni wpływ na skład mleka. Te pokarmy mogą czasami powodować reakcje pokarmowe i problemy trawienne, takie jak bóle brzucha, skurcze i biegunkę. Niemowlęta mogą być również uczulone na białko w preparatach na bazie mleka krowiego lub produktach mlecznych spożywanych przez matkę. Alergia na białko mleka krowiego może powodować uczucie niepokoju i krew w stolcu. Nietolerancja laktozy (rodzaj cukru występującego w mleku krowim) ma niewielki lub może nie mieć wpływu na rozwój kolki.

Wrażliwość pokarmową można podejrzewać, jeśli niemowlę płacze lub pluje w ciągu godziny po karmieniu lub jeśli dziecko ma zaparcia lub biegunkę. Objawy alergii na mleko krowie obejmują egzemę, świszczący oddech, biegunkę lub wymioty. Symptomy alergii na białko mleka krowiego obejmują niepokój i krew w stolcu. Jeśli te przyczyny zostały wyeliminowane, a dziecko nadal nadmiernie płacze, rodzice powinni porozmawiać z lekarzem. Większość niemowląt, które nadmiernie płaczą, nie ma poważnego problemu zdrowotnego. Jednakże, lekarz może pomóc zdefiniować problem.

Kolka u niemowląt – Jak ją zdiagnozować?

Rozpoznanie kolki często stawia się na podstawie okresu jej występowania, czyli w ciągu trzech do czterech miesięcy od urodzenia dziecka. W przypadku obaw o płacz dziecka, można skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką, aby omówić obawy i możliwe strategie postępowania.

Monitorowanie domowe płaczu – Płacz niemowlęcia można monitorować, zapisując te informacje. Można następnie udostępnić te informacje lekarzowi lub pielęgniarce dziecka, aby pomóc ustalić przyczynę płaczu oraz najlepsze sposoby radzenia sobie z nim.

Kiedy pojawia się płacz i jak długo trwa?

Płacz, który pojawia się bezpośrednio po karmieniu, może być spowodowany refluksem żołądkowo-przełykowym (zgaga) lub połknięciem powietrza. Należy zwrócić uwagę:

• Czy płacz zaczyna się codziennie o tej samej porze? Czy niemowlę płacze o innych porach dnia?
• Co wydaje się wywoływać epizod płaczu?
• Co pomaga przestać płakać?
• Jakie czynności są wykonywane, gdy dziecko płacze?
• Jak brzmi płacz? Niemowlęta z kolką często mają wyższy, głośniejszy i intensywniejszy płacz.
• Jak i czym dziecko jest karmione? Jak wspomniano powyżej, przekarmienie, niedożywienie i karmienie nieodpowiednim pokarmem może powodować kolkę.
• Czy płacz nasila się, ustępuje czy jest cały czas taki sam?
• Jak kolka wpłynęła na twoją rodzinę? Życie z niemowlęciem cierpiącym na kolkę jest trudne. Niektórzy rodzice czują się przytłoczeni i niezdolni do opieki nad swoim dzieckiem, podczas gdy inni obwiniają niemowlę za to, że często płacze. Kolka dotyka wszystkich członków gospodarstwa domowego i ważne jest, aby wziąć pod uwagę wkład każdego w opiekę nad dzieckiem.

Kolka u niemowląt – fakty  mity

Istnieje wiele mitów na temat przyczyn i leczenia kolki. Często pojawiają się mity wyjaśniające problemy, które nie są dobrze zrozumiane. Można nauczyć się oddzielać mity od faktów poprzez edukację i wsparcie ze sprawdzonych źródeł, w tym od pracowników służby zdrowia.

• Niemowlęta nie płaczą, aby manipulować rodzicem.
• Nie można pogorszyć stanu dziecka trzymając je lub pocieszając.
• Płatki ryżowe nie poprawiają stanu kolki. Niemowlętom należy podawać wyłącznie mleko matki lub mleko modyfikowane do momentu osiągnięcia wieku czterech do sześciu miesięcy, chyba że lekarz zaleci inaczej.
• Badania pokazują, że symetykon i laktaza (enzym, który pomaga trawić laktozę, cukier w mleku) nie pomagają w kolce. Symetykon może również reagować z lewotyroksyną, lekiem stosowanym w leczeniu wrodzonej niedoczynności tarczycy, skutkując nieodpowiednim leczeniem niedoczynności tarczycy.

Kolka u niemowląt – Jak ją leczyć?

Celem leczenia kolki jest zmniejszenie płaczu u niemowlęcia, pomoc rodzinie i zapobieganie długotrwałym trudnościom w relacjach rodzinnych. Wielu lekarzy zaleca wypróbowanie kilku strategii naraz.

Wsparcie rodziców

Rodzice niemowląt z kolką często czują się sfrustrowani, źli, wyczerpani, winni i bezradni z powodu płaczu dziecka. Te uczucia są normalne i nie wskazują, że jest niezdolny do opieki nad dzieckiem. Można odłożyć na chwilę niemowlę. Należy położyć je na plecach w łóżeczku. Należy także usunąć luźne koce, poduszki i zabawki, które mogą potencjalnie udusić dziecko. Potrząsanie dzieckiem nie spowoduje, ze przestanie ono płakać. Wręcz przeciwnie, może wywołać to zespół dziecka potrząsanego. Jest to termin używany do opisania urazów doznanych przez niemowlęta, które są gwałtownie potrząsane, często przez rodziców lub inną osobę dorosłą, która została przytłoczona nadmiernym płaczem. Niemowlęta nie mają wystarczającej siły w szyi, aby ograniczyć ruchy głowy, a potrząsanie powoduje, że głowa porusza się nagle i niekontrolowanie. Gdy głowa porusza się do tyłu i do przodu, mózg uderza we wnętrze czaszki, powodując czasami poważne uszkodzenia, a nawet śmierć.

Zmiany diety i techniki żywienia

Niemowlęta karmione butelką – Zaprojektowano szereg urządzeń (smoczki, butelki), aby zmniejszyć ilość powietrza połykanego podczas karmienia. Podczas karmienia można spróbować ułożyć niemowlę w pozycji pionowej (siedzącej). Różne techniki mogą zmniejszyć ilość połykanego powietrza, co może zmniejszyć występowanie kolki u niektórych niemowląt.

Niemowlęta karmione piersią – Matki karmiące piersią mogą próbować stosować dietę hipoalergiczną, aby zmniejszyć kolkę u niemowlęcia. Dieta hipoalergiczna eliminuje potencjalnie obciążające grupy pokarmowe, w tym mleko, jajka, orzechy i pszenicę. Aby wypróbować dietę hipoalergiczną, należy przestać jeść daną grupę pokarmów na okres próbny przez tydzień, monitorując płacz niemowlęcia. Można ponownie wznowić jedzenie danych produktów, jeśli nie widać poprawy. Ten rodzaj diety wydaje się być bardziej skuteczny w przypadku niemowląt, których matki mają egzemę, astmę lub alergiczny nieżyt nosa lub jeśli niemowlę ma objawy alergii na mleko krowie. Nie ma dowodów na to, że zaprzestanie karmienia piersią i rozpoczęcie stosowania mleka modyfikowanego przyniesie jakiekolwiek korzyści niemowlętom z kolką. Karmienie piersią i mleko matki mają wiele zalet, które nie są dostępne w przypadku mleka modyfikowanego.

Przeczytaj więcej na temat odżywiania w okresie karmienia piersią.

Noszenie

Niektórzy rodzice uważają, że noszenie dziecka na rękach, w chuście lub nosidełku może zmniejszyć niepokój niemowlęcia i rodziców. Chociaż badania nie dowiodły, że noszenie jest skuteczne dla wszystkich niemowląt, warto spróbować tych metod, jeśli dziecko nie zareagowało na inne metody leczenia. Korzystanie z chusty lub nosidełka przedniego uwalnia ręce i ramiona oraz umożliwia poruszanie się podczas monitorowania niemowlęcia.

Zmiana środowiska

Istnieje wiele innych technik, które mogą pomóc zmniejszyć płacz: stosowanie smoczka, jazda samochodem, zmiana scenerii, huśtawka dla niemowląt czy ciepłe kąpiele. 

Probiotyki

Probiotyki to mikroorganizmy, które mają korzystne właściwości. Większość dostępnych w handlu probiotyków przygotowuje się ze źródeł żywności, takich jak mleko hodowlane (np. lactobacillus).  Niektóre badania sugerują, że konkretny probiotyk, lactobacillus reuteri, może być pomocny u dzieci z kolką. Potrzebne są jednak dodatkowe badania, aby potwierdzić te wyniki i określić, czy inne probiotyki mogą być bardziej pomocne. Należy porozmawiac z lekarzem przed podaniem dziecku jakiegokolwiek probiotyku. Probiotyki mogą nie być odpowiednie dla niektórych niemowląt, a w niektórych przypadkach mogą być niebezpieczne.

Kiedy szukać pomocy?

Należy skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką dziecka w dzień lub w nocy, jeśli wystąpi którakolwiek z poniższych sytuacji:

• Dziecko płakało nieprzerwanie przez ponad dwie godziny.
• Jeśli płacz może być skutkiem urazu lub upadku.
• Dziecko ma gorączkę (38 ° C). Rodzice powinni natychmiast skontaktować się z lekarzem lub udać się na pogotowie.
• Niemowlę odmawia jedzenia i picia czegokolwiek przez kilka godzin, nadmiernie wymiotuje, nie oddaje moczu, ma krwawe stolce lub ma zmiany w zachowaniu, w tym letarg lub zmniejszoną wrażliwość.

Rodzic powinien zadzwonić do gabinetu lekarza w normalnych godzinach pracy, jeśli wystąpi którykolwiek z poniższych warunków:

• Nie można uspokoić płaczu dziecka lub istnieją wątpliwości, jak radzić sobie z płaczącym dzieckiem.
• Nadmierny płacz utrzymuje się, gdy niemowlę jest starsze niż cztery miesiące.
• Niemowlę nie przybiera na wadze.