Demencja

Co to jest demencja?

Demencja to ogólny termin określający, kiedy dana osoba ma trudności z rozumowaniem, oceną sytuacji i pamięcią. Osoby z demencją zwykle dotyka utrata pamięci do pewnego stopnia, a także trudności w co najmniej jednym innym obszarze, takim jak:

• Spójna mowa, zdolność pisania lub rozumienie tego, co zostało powiedziane lub napisane,
• Rozpoznawanie znajomego otoczenia,
• Planowanie i wykonywanie złożonych lub wieloetapowych zadań.

Aby można było uznać demencję, problemy te muszą być na tyle poważne, aby zakłócać niezależność danej osoby i jej codzienne czynności. Otępienie może być spowodowane kilkoma chorobami wpływającymi na mózg. Najczęstszą przyczyną jest choroba Alzheimera. Choroba Alzheimera występuje w około 60 do 80% wszystkich przypadków demencji. Mogą również występować inne choroby zwyrodnieniowe lub naczyniowe, szczególnie w starszym wieku. W tym artykule omówimy główne przyczyny demencji, koncentrując się przede wszystkim na chorobie Alzheimera. Poruszony zostały również najpopularniejsze metody leczenia i strategie samoopieki, które mogą pomóc osobom z demencją. Życie z demencją lub opieka nad kimś może być trudna i stresująca. Są jednak rzeczy, które możesz zrobić, aby ułatwić funkcjonowanie w chorobie.

Demencja – Jakie są jej przyczyny?

Demencja może być spowodowana kilkoma różnymi zaburzeniami mózgu. Należą do nich:

Choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną demencji. Naukowcy nie ustalili jeszcze dokładnie, dlaczego i jak się rozwija. Jednak wiedzą, że choroba Alzheimera wywołuje określone zmiany w mózgu. Zmiany te obejmują złogi białka zwanego beta-amyloidem, utratę komórek nerwowych (neuronów) w ważnych częściach mózgu oraz zdezorganizowane masy włókien białkowych w komórkach mózgowych (znane jako sploty neurofibrylarne) .

Demencja naczyniowa

Osoby z otępieniem naczyniowym mają uszkodzone części mózgu z powodu zmniejszonego przepływu krwi. Może się to zdarzyć, gdy naczynia krwionośne w mózgu zostaną zatkane przez skrzepy krwi lub złogi tłuszczu. Ta forma demencji występuje częściej u osób, które przeszły udar lub są zagrożone udarem, zwłaszcza u osób z długotrwałym nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą. Schorzenie może wystąpić razem z chorobą Alzheimera.

Otępienie z ciałami Lewy’ego

Otępienie z ciałami Lewy’ego to forma otępienia spowodowana nieprawidłowymi strukturami białkowymi (ciałami Lewy’ego), które tworzą się w komórkach mózgowych. Powoduje objawy charakterystyczne dla choroby Parkinsona, takie jak drżenie, sztywność i trudności w normalnym poruszaniu się. To zaburzenie często powoduje również halucynacje, które mogą być bardzo realistyczne. Demencja z ciałami Lewy’ego może również powodować, że ludzie odgrywają swoje sny podczas snu. Może to być przerażające dla partnerów i prowadzić do kontuzji. Ten objaw, zwany zaburzeniem zachowania podczas fazy snu REM, należy omówić z lekarzem, ponieważ można go leczyć za pomocą leków.

Demencja związana z chorobą Parkinsona

Otępienie może również wystąpić później w przebiegu choroby Parkinsona i ma objawy bardzo podobne do otępienia z ciałami Lewy’ego.

Otępienie czołowo-skroniowe

Podobnie jak choroba Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe powoduje utratę komórek nerwowych w mózgu. Jednakże, demencja czołowo-skroniowa atakuje dwie określone części mózgu, zwane płatami czołowymi i skroniowymi. Ten rodzaj demencji był kiedyś nazywany chorobą Picka. Otępienie czołowo-skroniowe pojawia się zwykle we wcześniejszym wieku niż choroba Alzheimera. Istnieją różne rodzaje otępienia czołowo-skroniowego. Jeden z nich powoduje zmiany osobowości i może powodować do wykazywania niewłaściwych zachowań społecznych.

Otępienie mieszane

Wśród osób w bardziej zaawansowanym wieku (80 i więcej lat) może istnieć więcej niż jedna przyczyna demencji, często zarówno choroba Alzheimera, jak i uszkodzenie naczyń. 

Inne przyczyny demencji

Otępienie może być również spowodowane skumulowanym uszkodzeniem mózgu w czasie. Może się to zdarzyć u osób z przewlekłym problemem alkoholowym lub powtarzającymi się urazami głowy (np. podczas uprawiania sportów wyczynowych). Doniesienia o demencji wśród zawodowych piłkarzy, którzy doznali wielokrotnych wstrząsów, doprowadziły do ​​odkrycia stanu zwanego obecnie przewlekłą encefalopatią urazową, który obejmuje problemy psychiatryczne i behawioralne, a także zaburzenia poznawcze.

Demencja – Jakie są czynniki rozwoju choroby?

Nie ma sposobu, aby z całą pewnością przewidzieć, u kogo rozwinie się demencja. Każda forma demencji ma swoje własne czynniki ryzyka, ale większość form ma kilka wspólnych czynników wpływających na jej wykształcenie.

Wiek

Największym czynnikiem ryzyka demencji jest wiek. Demencja występuje rzadko u osób w wieku poniżej 60 lat i występuje bardzo często u osób w wieku powyżej 80 lat. Na przykład, demencja dotyka około jednej na sześć osób w wieku od 80 do 85 lat, co trzecią osobę powyżej 85 roku życia i prawie połowę osób powyżej 90 roku życia.

Historia rodziny

Niektóre formy demencji mają komponent genetyczny, co oznacza, że ​​mają tendencję do występowania w rodzinach. Posiadanie bliskiego członka rodziny z chorobą Alzheimera zwiększa ryzyko jej rozwoju. Osoby z krewnym pierwszego stopnia (rodzicem lub rodzeństwem) z chorobą Alzheimera mają większe ryzyko rozwoju tego zaburzenia. Ryzyko jest prawdopodobnie największe, jeśli członek rodziny zachorował na chorobę Alzheimera w młodszym wieku (poniżej 70 lat) i jest mniejsze, jeśli członek rodziny zachorował na chorobę Alzheimera dopiero w późnym wieku.  Naukowcy odkryli konkretny gen, zwany APOE, który zwiększa ryzyko rozwoju choroby Alzheimera. Nawet wśród osób z tym genem, tylko u około osób połowy rozwija się choroba Alzheimera w wieku 90 lat, co sugeruje, że w grę wchodzą również inne czynniki.

Inne czynniki

Badania wskazują, że wysokie ciśnienie krwi, palenie i cukrzyca mogą być czynnikami ryzyka demencji. Eksperci wciąż nie są pewni, w jaki sposób leczenie tych problemów może wpłynąć na ryzyko rozwoju demencji poza korzyścią, jaką jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru. Czynniki związane ze stylem życia są również powiązane z demencją. Na przykład ludzie, którzy pozostają aktywni fizycznie, są aktywni umysłowo i społecznie, wydają się mniej narażeni na rozwój demencji niż osoby, które tego nie robią. Działania te mogą powodować większą zdolność poznawczą i wpływ na odporność, opóźniając pojawienie się objawów choroby do starszego wieku.

Demencja – Jakie są jej objawy?

Każda forma demencji może powodować trudności z pamięcią, językiem, rozumowaniem i osądem, ale objawy są często bardzo różne w zależności od osoby. Objawy również zmieniają się w czasie.  Różnice między jedną a drugą formą demencji mogą być rozpoznane tylko przez wykwalifikowanych pracowników służby zdrowia, którzy mają doświadczenie w pracy z osobami z demencją. Czasami członkowie rodziny zauważają zmiany, ale błędnie przypisują je starzeniu się. Ponieważ choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną demencji, a objawy innych form demencji często się pokrywają, poniższe sekcje skupią się na objawach choroby Alzheimera.

Czy utrata pamięci jest normalna?

Wiele osób obawia się, że problemy z pamięcią są związane z wczesną chorobą Alzheimera. Jednak niektóre problemy są normalne i związane tylko ze starzeniem się i nie oznaczają postępującej demencji. Normalne zmiany związane z wiekiem często powodują drobne trudności z pamięcią, na przykład zapamiętanie numeru telefonu lub zestawu wskazówek na krótki czas. Przejściowe trudności w przypomnieniu sobie nazw własnych, nawet bardzo znanych, są również powszechne w przypadku starzenia się. Kiedy ludzie normalnie się starzeją, często narzekają na mniej wydajne i wolniejsze przetwarzanie danych i uczenie się nowych informacji. Zmiany pamięci spowodowane normalnym starzeniem się są zwykle łagodne i nie pogarszają się znacznie z upływem czasu, ani nie powinny zakłócać codziennego funkcjonowania człowieka.

Kiedy objawy zaburzeń pamięci są związane z niewielkimi problemami w funkcjonowaniu w pracy lub w domu, a dana osoba wykazuje łagodne upośledzenie w określonych testach pamięci, określa się to jako łagodne upośledzenie funkcji poznawczych. Ponieważ może to z czasem przekształcić się w demencję, osoby z tym schorzeniem powinny podlegać dokładniejszej ocenie i dokładniejszemu monitorowaniu pod kątem oznak pogorszenia ich zdolności w codziennym funkcjonowaniu. Niektóre osoby mogą doświadczać przemijających lub uleczalnych zaburzeń, które pozostają niezmienne przez długi czas, mają zmienny przebieg lub faktycznie poprawia się z biegiem czasu.

Wczesne zmiany

Najwcześniejsze objawy choroby Alzheimera są stopniowe i często subtelne. Wiele osób i ich rodzin po raz pierwszy zauważa trudności z przypomnieniem sobie ostatnich wydarzeń lub informacji u chorego. Często objawia się to tendencją do powtarzania historii lub pytań lub proszenie o powtórzenie informacji, aby móc ją zapamiętać. Jeśli powtarza się starszemu członkowi rodziny lub przyjacielowi „Mówiłem ci to wcześniej” lub „Mówiłeś mi to więcej niż raz”, można zacząć podejrzewać chorobę Alzheimera. Inne zmiany mogą obejmować co najmniej jedną z następujących oznak:

• Uczucie zmieszania,
• Trudności z używaniem języka, np. brak możliwości znalezienia odpowiednich słów,
• Trudności z koncentracją i rozumowaniem,
• Problemy ze złożonymi zadaniami, takimi jak płacenie rachunków,
• Zgubienie się w znajomym miejscu.

Późne zmiany

Wraz z postępem choroby Alzheimera, zdolność osoby do jasnego myślenia nadal spada, a niektóre lub wszystkie wymienione powyżej zmiany mogą być bardziej uciążliwe. Ponadto, objawy zaburzeń osobowości i zachowania mogą stać się dość kłopotliwe. Mogą to być:

• Zwiększona złość lub wrogość, czasami agresywne zachowanie. Alternatywnie, niektórzy ludzie popadają w depresję lub wykazują niewielkie zainteresowanie swoim otoczeniem (tzw. apatia),
• Problemy ze snem,
• Halucynacje lub urojenia,
• Dezorientacja,
• Potrzeba pomocy przy podstawowych zadaniach, takich jak jedzenie, kąpiel i ubieranie się,
• Nietrzymanie moczu (trudności w kontrolowaniu pęcherza lub jelit).

Liczba objawów, upośledzone funkcje i szybkość z jaką objawy postępują, mogą się znacznie różnić w zależności od osoby. U niektórych osób, ciężka demencja pojawia się w ciągu pięciu lat od postawienia diagnozy. U innych, postęp może trwać dłużej niż 10 lat. Większość osób z chorobą Alzheimera nie umiera z powodu samej choroby, ale raczej z powodu wtórnej choroby, takiej jak zapalenie płuc, infekcja pęcherza lub powikłania po upadku. Z biegiem czasu, osoby z demencją mają problemy z wykonywaniem codziennych czynności, co może prowadzić do problemów z bezpieczeństwem.

Demencja – Jak można ją zdiagnozować?

Aby zdiagnozować demencję i określić rodzaj demencji, pracownicy służby zdrowia zazwyczaj polegają na informacjach, które mogą zebrać, wchodząc w interakcje z osobą i rozmawiając z członkami jej rodziny. Lekarz zazwyczaj wykonuje testy pamięci i inne testy poznawcze, aby ocenić stopień trudności danej osoby z różnymi typami problemów. Wyniki tych testów można następnie monitorować w czasie, aby obserwować, czy funkcjonowanie pozostaje takie samo, czy spada.  Badania krwi są zwykle wykonywane, aby dowiedzieć się, czy brak równowagi chemicznej lub hormonalnej lub niedobór witamin przyczyniają się do problemów danej osoby. Badania obrazowe mózgu (zwykle rezonans magnetyczny) są często wykonywane u osób z demencją, w celu wyszukania innych problemów. Skany mogą również pomóc lekarzom zidentyfikować rodzaj demencji, ponieważ różne typy mogą wykazywać charakterystyczne zmiany w mózgu. Czasami wykonuje się nakłucie lędźwiowe, aby pomóc zidentyfikować rodzaj demencji.

Demencja a bezpieczeństwo i styl życia

Głównym problemem dla opiekunów jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie z demencją. Ponieważ wiele osób z demencją nie zdaje sobie sprawy, że ich funkcjonowanie psychiczne jest upośledzone, starają się kontynuować wykonywanie codziennych czynności w naturalny sposób. Może to prowadzić do fizycznego zagrożenia, a opiekunowie muszą pomagać unikać sytuacji, które mogą zagrozić bezpieczeństwu osoby chorej lub innych osób. Poniższe informacje dotyczą w szczególności osób z chorobą Alzheimera, ale wiele z nich dotyczy również osób z innymi formami demencji.

Leki

Osoby z chorobą Alzheimera często mają problemy z pamiętaniem o przyjmowaniu leków, które zostały im przepisane na inne schorzenia lub nie wiedzą, które leki przyjmować. Są również narażone na zwiększone ryzyko potencjalnie niebezpiecznych skutków ubocznych niektórych leków. Ważne jest, aby opracować plan monitorowania i bezpieczeństwa przyjmowania leków. Osoby z demencją często potrzebują pomocy przy przyjmowaniu leków. Dobrze jest wyrzucić stare butelki z pigułkami i inne leki, które nie są już potrzebne.

Prowadzenie pojazdów

Prowadzenie pojazdów jest często jednym z pierwszych problemów związanych z bezpieczeństwem, które pojawiają się u osób z chorobą Alzheimera. U osób z chorobą Alzheimera ryzyko wypadku samochodowego jest znacznie zwiększone, zwłaszcza w miarę postępu choroby. Kwestię prowadzenia pojazdów najlepiej jest omówić wcześnie, zanim objawy staną się bardziej zaawansowane. Z biegiem czasu każdy, kto żyje wystarczająco długo z demencją, osiągnie punkt, w którym prowadzenie samochodu będzie zbyt niebezpieczne. Utrata zdolności prowadzenia samochodu może być trudna do zaakceptowania, ponieważ dla wielu ludzi oznacza to zależność. Może to być również trudne, jeśli osoba chora nie w pełni rozumie upośledzenie funkcjonowania psychicznego lub zaburzenia czasu reakcji.

Wiele osób z łagodnymi, ale niepokojącymi zaburzeniami będzie nalegać, aby mogły prowadzić pojazd. Mogą jednak zapomnieć o swoich ograniczeniach, a ich zdolność do prowadzenia pojazdów będzie się z czasem pogarszać. Egzamin na prawo jazdy jest często zalecany w przypadku braku zgody lub niepewności co do zdolności osoby do prowadzenia pojazdu. Jeśli jednak osoba ze świeżo zdiagnozowaną łagodną chorobą Alzheimera zostanie uznana za zdolną do prowadzenia pojazdów, będzie ona musiała być poddawana ponownej ocenie co pewien czas.

Gotowanie

Gotowanie to kolejna dziedzina, która może prowadzić do poważnych obaw dotyczących bezpieczeństwa i może wymagać pomocy lub nadzoru. Objawy, takie jak roztargnienie, zapominanie i trudności w podążaniu za wskazówkami, mogą prowadzić do oparzeń, pożarów lub innych obrażeń. Gotowanie z użyciem kuchenki gazowej budzi szczególne obawy. Członek rodziny może być zmuszony poprosić zakład energetyczny o odłączenie kuchenek gazowych, jeśli istnieje możliwość wypadku lub obrażeń. Nowsze indukcyjne kuchenki elektryczne nie zmieniają koloru, gdy są włączone, i mogą grozić nieumyślnym oparzeniem, jeśli osoba zapomni o tym, co robi.

Wędrówki

Wraz z postępem demencji, niektórzy ludzie z chorobą Alzheimera zaczynają wędrować. Ponieważ niepokój, roztargnienie i problemy z pamięcią są powszechne, osoba, która wędruje, może łatwo się zgubić. Bransoletki identyfikacyjne mogą zapewnić, że chory dotrze do domu. Regularne ćwiczenia mogą zmniejszyć niepokój, który może prowadzić do przemieszczania się chorego. Ćwiczenia są również dobrą praktyką, aby utrzymać siłę, dobry sen i ogólny dobry stan zdrowia.

Upadki

W przypadku wszystkich rodzajów demencji, w tym choroby Alzheimera, upadki stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa osoby chorej. Powszechnie stosowane leki zwiększają również ryzyko upadków i urazów. W rzeczywistości, upadki i urazy są jedną z najważniejszych przyczyn dodatkowej niepełnosprawności u osób z demencją. Złamanie biodra jest szczególnym problemem u osób starszych, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań, a czasem nawet do śmierci. Aby zmniejszyć ryzyko upadku, należy wyeliminować potencjalne zagrożenia, takie jak luźne przewody elektryczne, śliskie dywaniki i bałagan, który może spowodować potknięcie się. Warto przejrzeć leki z lekarzem, aby zidentyfikować te, które mogą zwiększać ryzyko upadku. Pomocne mogą być również regularne ćwiczenia, szczególnie we wczesnym stadium demencji oraz używanie urządzeń pomocniczych, takich jak laski.

Demencja – jak wygląda leczenie?

Sposób leczenia zależy częściowo od rodzaju demencji, na którą cierpi dana osoba. Osoby z demencją naczyniową powinny skupić się na kontrolowaniu ciśnienia krwi i cholesterolu, aby zmniejszyć ryzyko dalszego uszkodzenia mózgu. Tymczasem osoby z demencją związaną z chorobą Parkinsona czasami potrzebują leków stosowanych w leczeniu choroby. Chociaż naukowcy cały czas dowiadują się więcej o chorobie Alzheimera, obecnie nie ma na nią lekarstwa. Istnieje wiele leków, które mogą pomóc w opanowaniu niektórych objawów choroby Alzheimera. Poniższa sekcja dotyczy leczenia choroby Alzheimera, ale te metody leczenia są również stosowane u osób z innymi formami demencji. Należą do nich leki regulujące pamięć, a także problemy z zachowaniem.

Leczenie problemów z pamięcią

Obecnie dostępnych jest kilka leków do leczenia problemów z pamięcią związanych z chorobą Alzheimera. Trzy z tych leków to inhibitory cholinoesterazy:

• Donepezil,
• Riwastygmina,
• Galantamina.

Leki te pozwalają większej ilości substancji chemicznej zwanej acetylocholiną działać w mózgu, nadrabiając spadki poziomu acetylocholiny, które występują w chorobie Alzheimera. Inhibitory cholinoesterazy mogą powodować działania niepożądane, takie jak nudności, wymioty i biegunka u niektórych osób. Wydaje się również, że powodują utratę wagi u wielu osób. W niektórych przypadkach, leki te mogą powodować spowolnienie akcji serca, a nawet omdlenia. Inhibitory cholinoesterazy przyjmowane przed snem mogą powodować bardzo żywe sny. Memantyna to lek, który działa inaczej niż inhibitory cholinoesterazy. Może chronić mózg przed dalszymi uszkodzeniami spowodowanymi chorobą Alzheimera. Zawroty głowy są najczęstszym skutkiem ubocznym, a u niektórych osób agresja i halucynacje mogą się nasilić. Zwykle jest stosowany razem z inhibitorem cholinoesterazy. Wiele osób z chorobą Alzheimera będzie miało możliwość wypróbowania jednego z tych leków.

Próbę zwykle rozpoczyna się na okres około ośmiu tygodni, podczas gdy osoba jest monitorowana pod kątem skutków ubocznych i odpowiedzi organizmu. Niestety, niewiele osób odnosi wymierne korzyści. Jeśli nie ma poprawy w zakresie objawów lub działania niepożądane są uciążliwe, lek należy odstawić. Czasami objawy nasilają się po zaprzestaniu leczenia. Jeśli tak się stanie, leczenie można rozpocząć ponownie. Lekarz powinien okresowo przeglądać wszystkie leki, aby sprawdzić, czy przynoszą jakiekolwiek korzyści. Ważne jest, aby mieć realistyczne oczekiwania co do potencjalnych korzyści leczenia farmakologicznego w przebiegu choroby. Żaden z tych leków nie wyleczy choroby, a z czasem stan pacjenta będzie się pogarszał. Kiedy leki działają, celem nie jest zatrzymanie postępu choroby, ale poprawa jakości życia danej osoby i jej rodziny w możliwie największym stopniu. W przypadku pacjentów, którzy odnoszą korzyści z tych leków, korzyść może być długotrwała.

Leczenie objawów behawioralnych

Behawioralne objawy choroby Alzheimera są często bardziej niepokojące niż objawy poznawcze. Nawet w łagodnych przypadkach może wystąpić pobudzenie, niepokój i drażliwość, które ogólnie nasilają się wraz z postępem choroby Alzheimera. Może to być stresujące zarówno dla chorego, jak i dla rodziny i opiekunów. Pomocne może być połączenie leków i terapii behawioralnej. Preferowane są terapie niefarmakologiczne, ponieważ praktycznie wszystkie leki stosowane w leczeniu objawów behawioralnych mogą powodować dezorientację, a wiele z nich wiąże się z poważnymi skutkami ubocznymi, a nawet zwiększonym ryzykiem śmierci.

Depresja

Depresja jest powszechna, szczególnie we wczesnych fazach demencji. Można ją leczyć terapią behawioralną lub lekami. Kluczem jest zrozumienie, że depresja może odgrywać rolę w objawach u danej osoby. Jeśli depresja powoduje niepokój, warto ją leczyć. Potencjalnie pomocne leki obejmują grupę leków znanych jako selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), które są zwykle preferowane w stosunku do innych opcji u pacjentów z demencją. Powszechnie stosowane SSRI to fluoksetyna, sertralina, paroksetyna, citalopram i escitalopram. Różnorodne terapie behawioralne są często pomocne, nie mają skutków ubocznych często obserwowanych w przypadku leków i mogą być zalecane w przypadku depresji. Terapia behawioralna obejmuje zmianę otoczenia osoby (np. regularne ćwiczenia, unikanie czynników wywołujących smutek, kontakty towarzyskie z innymi, angażowanie się w przyjemne czynności, które dana osoba lubi).

Pobudzenie i agresja

Jednym z najtrudniejszych problemów dla opiekunów i osób z chorobą Alzheimera jest agresywne zachowanie. Na szczęście, takie zachowanie nie jest powszechne. Jednak wielu członków rodziny niechętnie zgłasza agresywne zachowanie. W niektórych przypadkach, zachowanie staje się fizycznie obraźliwe w miarę postępu demencji. Pobudzenie i agresja mogą być spowodowane wieloma czynnikami, w tym:

• Dezorientacją, niezrozumieniem,
• Przerażającymi lub paranoicznymi urojeniami lub halucynacjami,
• Depresją lub lękiem,
• Zaburzeniami snu, takimi jak skrócony sen lub zmienione cykle snu,
• Niektórymi schorzeniami, które mogą powodować majaczenie, takie jak infekcja dróg moczowych lub zapalenie płuc,
• Odczuwaniem fizycznego bólu lub dyskomfortu,
• Skutkami ubocznymi niektórych leków.

Urojenia są częste u pacjentów z demencją i występują nawet u 30% osób z zaawansowaną chorobą. Urojenia paranoiczne są szczególnie niepokojące zarówno dla pacjentów, jak i opiekunów. Często obejmują one przekonanie, że ktoś wtargnął do domu, że członkowie rodziny zostali zastąpieni przez oszustów, że małżonkowie byli niewierni lub że skradziono rzeczy osobiste chorego. Członkowie rodziny powinni omówić wszelkie obawy dotyczące agresywnego zachowania z lekarzem i w razie potrzeby zorganizować pomoc. Najlepsze leczenie tych objawów zależy od tego, co je wywołuje. Na przykład, osoba, która staje się agresywna w okresach zmieszania, może być najlepiej potraktowana, omawiając problem z członkiem rodziny. Osoba, która staje się agresywna podczas urojeń, może wymagać podania leków.

Problemy ze snem

Zaburzenia snu można leczyć za pomocą leków lub zmian w stylu życia. Na przykład, ograniczając drzemki w ciągu dnia, zwiększając aktywność fizyczną, unikając kofeiny i alkoholu wieczorem. Niektórym osobom może być zalecane stosowanie leków ułatwiających zasypianie, chociaż leki te prawie zawsze mają skutki uboczne (np. pogarszające się splątanie i zwiększone ryzyko upadków). Utrzymywanie codziennego rytmu dnia, używanie sztucznego oświetlenia w razie potrzeby w ciągu dnia i unikanie ekspozycji na jasne światło w nocy może pomóc w utrzymaniu normalnych cykli budzenia i snu.

Demencja – Jak sobie z nią radzić?

Rozpoznanie jakiejkolwiek formy demencji może być przygnębiające i przytłaczające zarówno dla chorej osoby, jak i dla jej bliskich.

Dla osób z demencją

Ważne jest, aby osoby z wczesną demencją dbały o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne. Oznacza to regularne kontrole, przyjmowanie leków, zdrową dietę, regularne ćwiczenia, wystarczającą ilość snu i unikanie czynności, które mogą być ryzykowne. Często pomocne jest rozmawianie z innymi za pośrednictwem grup wsparcia, terapeuty lub pracownika socjalnego.  Postępuje się tak w celu omówienia wszelkich uczuć niepokoju, frustracji, złości, samotności lub depresji. Wszystkie te uczucia są normalne i radzenie sobie z nimi może pomóc poczuć większą kontrolę nad swoim życiem i zdrowiem. Pomocna może być również rozmowa z innymi osobami, które przechodzą przez podobne doświadczenia.

Kolejną kwestią do rozważenia jest to, jak powiedzieć rodzinie i przyjaciołom o diagnozie. Wyjaśnienie choroby może pomóc innym zrozumieć, czego się spodziewać i jak mogą pomóc, teraz i w przyszłości. Może to być szczególnie pomocne w przypadku dzieci i wnuków, które mogą nie być zaznajomione z chorobą. Chociaż wiele osób jest w stanie żyć samotnie we wczesnych stadiach demencji, może potrzebować pomocy w różnych zadaniach. Należą do nich sprzątanie, gotowanie, transport i opłacanie rachunków. Jeśli to możliwe, warto poprosić znajomego lub członka rodziny o pomoc w planowaniu radzenia sobie z  problemami w miarę postępu demencji.

Dla opiekunów

Demencja może również stanowić ogromne obciążenie dla rodzin i opiekunów. Poniższe wskazówki mogą pomóc opiekunom chorych:

• Warto przygotować dzienny plan i być elastycznym w razie potrzeby.
• Trzeba być cierpliwym, odpowiadać na powtarzające się pytania, zachowania lub stwierdzenia.
• Należy starać się nie kłócić ani nie konfrontować osoby z demencją, kiedy wyraża błędne poglądy lub fakty. Można zmień temat lub delikatnie przypomnieć osobie o nieścisłości. Argumentowanie lub próba przekonania osoby o „prawdzie”  może być frustrująca dla wszystkich i wywołać niepożądane zachowanie i uczucia.
• Warto spisywać listy codziennych czynności, numerów telefonów i instrukcji dotyczących zwykłych czynności (np. obsługi telefonu, kuchenki mikrofalowej, itp.).
• Można zostawiać na noc włączoną lampkę nocną w sypialni.
• Należy unikać większych zmian w środowisku domowym (na przykład przestawiania mebli).
• Warto zastosować środki bezpieczeństwa w domu. Na przykład, zakładanie zamków w szafkach z lekarstwami, utrzymywanie mebli w tym samym miejscu, aby zapobiec upadkom. Przydatne jest też usuwanie urządzeń elektrycznych z łazienki, instalowanie uchwytów w łazience i ustawianie podgrzewacza wody na odpowiednią temperaturę.
• W razie potrzeby, należy pomóc choremu w zadaniach związanych z opieką osobistą. Nie jest konieczne codzienne kąpanie, chociaż należy powiadomić lekarza o wystąpieniu owrzodzeń w jamie ustnej lub genitaliach, związanych z problemami higienicznymi (np. źle dopasowane protezy, wyciek moczu).
• Należy mówić powoli, prezentować jeden pomysł na raz i być cierpliwym, czekając na odpowiedzi.
• Warto zachęcać do aktywności fizycznej i ćwiczeń. Nawet codzienny spacer może pomóc w zapobieganiu osłabienia fizycznego i poprawie problemów behawioralnych.
• Można rozważyć opiekę dla chorego. Opieka doraźna może zapewnić potrzebną przerwę i dać szansę na odzyskanie sił u opiekuna. Jest to oferowane w wielu społecznościach w formie opieki domowej lub opieki dziennej dla dorosłych. Opieka może być wyczerpującym doświadczeniem i ważne jest, aby poświęcić trochę czasu dla siebie. Warto zająć się własnymi sprawami i organizować przerwy w długotrwałej opiece nad chorym.