Kolonoskopia

Co to jest kolonoskopia?

Kolonoskopia to badanie dolnej części przewodu pokarmowego, zwanej okrężnicą lub jelitem grubym. Jest to bezpieczna procedura, która dostarcza informacji, których inne badania mogą nie dać. Pacjenci wymagający kolonoskopii często mają pytania i wątpliwości dotyczące zabiegu.  Kolonoskopię wykonuje się poprzez wprowadzenie specjalnego urządzenia, zwanego kolonoskopem do odbytu i przejście przez całą okrężnicę. Procedura trwa zwykle od 20 minut do jednej godziny.

Kiedy wykonać kolonoskopię?

Najczęstsze przyczyny wykonania kolonoskopii to:

• Badanie przesiewowe pod kątem polipów okrężnicy lub raka jelita grubego,
• Krwawienie z odbytu,
• Zmiana rytmu wypróżnień, np. uporczywa biegunka,
• Niedokrwistość z niedoboru żelaza (spadek liczby krwinek spowodowany utratą żelaza),
• Rodzinna historia raka okrężnicy,
• Osobista historia polipów okrężnicy lub raka okrężnicy,
• Przewlekły, niewyjaśniony ból brzucha lub odbytu,
• Nieprawidłowe badanie rentgenowskie.

Kolonoskopia – Jak przygotować się do badania?

Przed kolonoskopią, okrężnicę należy całkowicie oczyścić, aby lekarz mógł zobaczyć wszelkie nieprawidłowe obszary. Jest to niezwykle ważne, aby zwiększyć szanse, że lekarz wykryje nieprawidłowości w okrężnicy. Jeśli okrężnica nie zostanie całkowicie oczyszczona, zwiększa się prawdopodobieństwo, że lekarz przegapi nieprawidłowości. Lekarz powinien wyjaśnić, jak przygotować się do kolonoskopii. Należy dokładnie zapoznać się z informacjami, aby wiedzieć jak przyjmować specjalny preparat przed badaniem i czy konieczne jest wprowadzenie jakiekolwiek zmiany w lekach lub diecie. Należy unikać stałych pokarmów przez co najmniej jeden dzień przed badaniem oraz wypić dużo klarownych płynów w dniu poprzedzającym test. Można pić klarowne płyny do kilku godzin przed zabiegiem, w tym:

• Wodę,
• Przezroczysty bulion (wołowina, kurczak lub warzywa),
• Kawę lub herbatę (bez mleka),
• Żelatynę.

Należy unikać picia czerwonych płynów. Lekarz może również poprosić o unikanie spożywania pokarmów bogatych w błonnik, w tym nasion i orzechów, na tydzień przed zabiegiem. Aby oczyścić okrężnicę, należy przyjąć silny środek przeczyszczający. Lekarz może poprosić o przyjęcie całego preparatu na noc przed badaniem lub o przyjęcie go w dwóch dawkach, przy czym drugą dawkę należy przyjąć od czterech do sześciu godzin przed kolonoskopią. Przyjmowanie preparatu w dwóch podzielonych dawkach może pomóc w lepszym oczyszczeniu okrężnicy. Może to wymagać wczesnego wstania rano, aby zakończyć przygotowania od badania.

Roztwór

Powszechnie stosowanym preparatem jest 4-litrowy roztwór zakupiony w aptece na receptę. Na rynku dostępnych jest również kilka preparatów o małej objętości (od 2 do 3 litrów). Niektórzy lekarze zalecają cytrynian magnezu, butelkę o pojemności 300 ml, która nie wymaga mieszania i jest dostępna bez recepty. Dostępne są opakowania środka przeczyszczającego w proszku, który należy zmieszać z mniejszą objętością wody. Obecnie, zwykle unika się preparatów na bazie fosforanu sodu, ze względu na obawy o bezpieczeństwo.  Schłodzenie roztworu może ułatwić jego spożycie, ale nie należy dodawać lodu do roztworu, ponieważ rozpuści się i  zwiększy swoją objętość. Picie roztworu przez słomkę, dodawanie bezcukrowych saszetek ze smakiem w proszku i przyjęcie połowy preparatu na noc przed badaniem, a połowę później (cztery do sześciu godzin przed kolonoskopią), również może ułatwić jego spożycie.

Spożycie roztworu może stanowić najbardziej nieprzyjemną część przygotowania do badania. Pożądanym rezultatem spożycia roztworu jest wodnista biegunka. Może to nastąpić wkrótce po wypiciu roztworu lub może zostać opóźnione o kilka godzin. Końcowym rezultatem powinna być biegunka przypominająca mocz. Jeśli podczas picia roztworu wystąpią nudności lub wymioty, należy skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką, w celu uzyskania odpowiednich instrukcji. Czynności, które mogą pomóc przy nudnościach i wymiotach, obejmują tymczasowe zaprzestanie picia roztworu, spacer lub wznowienie picia roztworu w wolniejszym tempie.

Leki

Większość leków na receptę i bez recepty można przyjmować do dnia kolonoskopii. Lekarz powinien powiadomić, jakie leki należy odstawić. Warto także poinformować lekarza o uczuleniu na  jakiekolwiek leki. Niektóre leki zwiększają ryzyko ciężkiego krwawienia, w przypadku usunięcia polipa podczas kolonoskopii. Należy zapytać lekarza, jak i kiedy przerwać stosowanie tych leków, w tym warfaryny, klopidogrel lub innego leku przeciwzakrzepowego. Nie należy przerywać stosowania tych leków bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Transport do domu

Podczas kolonoskopii, większość pacjentów otrzymuje środek uspokajający (lek pomagający zrelaksować się), więc po wykonaniu badania będzie potrzebować wsparcia w drodze do domu. Lekarz może zalecić, aby anestezjolog podał środek uspokajający i monitorował pacjenta podczas kolonoskopii. Leki uspokajające/znieczulające powodują zmiany odruchów i oceny, które mogą wpływać na zdolność podejmowania decyzji. Dlatego w przypadku podania tego rodzaju leków, utrudniony jest samodzielny powrót do domu po badaniu. Powrót do pracy możliwy jest kolejnego dnia po badaniu. Przed badaniem, lekarz powinien omówić z pacjentem całą procedurę, w tym ewentualne powikłania i poprosić o podpisanie formularza zgody. Kroplówka zostaje umieszczona w dłoni lub ramieniu. Podczas badania, lekarze monitorują takie parametry jak ciśnienie krwi, tętno i oddech.

Jak przebiega badanie kolonoskopii?

W zależności od podanych leków, pacjent może spać podczas badania lub być świadomy, ale zrelaksowany. Lekarz może poprosić anestezjologa o podanie środka znieczulającego (na przykład propofolu), który jest silniejszym środkiem uspokajającym i usypia. Kolonoskop to długa, elastyczna rurka o średnicy zbliżonej do palca wskazującego. Lekarz delikatnie przepompuje powietrze lub dwutlenek węgla i sterylną wodę lub sól fizjologiczną przez specjalne urządzenie do okrężnicy, aby ją nadmuchać i umożliwić obejrzenie całej wyściółki.

Można odczuwać wzdęcie lub gazy, gdy powietrze otwiera okrężnicę. W przypadku niekomfortowych odczuć, należy poinformować personel medyczny. Częste jest również wrażenia podobne do odczuć konieczności skorzystania z toalety. Podczas badania, lekarz może wykonać biopsję lub usunąć istniejące polipy (jeżeli jest taka potrzeba). Polipy to naroślą na tkankach o różnych rozmiarach. Większość polipów jest łagodna (nie rakowa). Jednak niektóre polipy mogą stać się rakowe, jeśli rosną przez długi czas. Usunięcie polipa nie jest bolesne.

Po kolonoskopii, pacjent pozostaje w pod obserwacją, zwykle przez około 30 do 60 minut, aż do ustąpienia działania leku uspokajającego. Najczęstszą dolegliwością po kolonoskopii jest uczucie wzdęcia. Należy oddawać gazy i nie czuć się zawstydzonym, robiąc to w trakcie lub po zabiegu. Pozwoli to złagodzić uczucie wzdęcia i skurczów. Można również czuć się oszołomionym po lekach uspokajających. Tego dnia nie powinno się wracać do pracy, prowadzić samochodu, ani pić alkoholu. Większość pacjentów jest w stanie normalnie jeść po wykonanym badaniu. Należy zapytać lekarza, kiedy można bezpiecznie wznowić przyjmowanie aspiryny i innych leków rozrzedzających krew.

Kolonoskopia – Jakie powikłania są związane z badaniem?

Kolonoskopia jest procedurą bezpieczną, a powikłania są rzadkie, ale mogą wystąpić. Do potencjalnych powikłań należą:

Krwawienie, które może wystąpić w wyniku biopsji lub usunięcia polipów, ale zwykle jest minimalne i można je kontrolować.

Kolonoskop może spowodować rozdarcie lub dziurę w okrężnicy. Jest to poważny problem, który czasami wymaga operacji, ale nie zdarza się często.

Leki uspokajające mogą powodować działania niepożądane, takie jak nudności lub wymioty.

Chociaż kolonoskopia jest najlepszym wyborem do badania okrężnicy, nawet najbardziej doświadczeni lekarze mogą przeoczyć nieprawidłowy obszar okrężnicy. Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeśli wystąpi którykolwiek z poniższych objawów:

• Silny ból brzucha,
• Wzdęcie brzucha,
• Wymioty,
• Gorączka,
• Krwawienie z odbytu.

Chociaż wiele osób martwi się dyskomfortem podczas kolonoskopii, większość pacjentów bardzo dobrze to toleruje i po zabiegu czuje się dobrze. Późniejsze uczucie zmęczenia jest normalne. Warto zaplanować wolny dzień po badaniu oraz odpoczynek. Badanie może zostać opisane zaraz po zabiegu lub w czasie późniejszym, szczególnie jeżeli doszło do biopsji podczas badania. Należy dowiedzieć się kiedy można odebrać opis badania.