Problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci

Problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci

Problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci definiuje się jako przybieranie na wadze w wolniejszym tempie niż inne dzieci w tym samym wieku i tej samej płci. Normalne zakresy wagi ustala się podstawie średniej wagi innych dzieci w tym samym przedziale wiekowym. Przyrost masy ciała zwykle przebiega w przewidywalnym tempie od niemowlęctwa do wieku dojrzewania. Jednak niektóre dzieci nie przybierają na wadze normalnie od urodzenia, podczas gdy inne dzieci przybierają na wadze normalnie przez jakiś czas, a następnie spowalniają lub przestają przybierać na wadze. Przybieranie na wadze zwykle zwalnia, zanim dziecko przestaje rosnąć.  

W okresie niemowlęcym i dzieciństwie dzieci przybierają na wadze i rosną szybciej niż w jakimkolwiek innym okresie życia. Jednak niektóre dzieci nie przybierają na wadze w normalnym tempie. Mogą na to wpływać zmiany związanymi z genami, wcześniactwem albo z powodu niedożywienia, które może wystąpić z różnych powodów. Ważne jest, aby rozpoznać tą przypadłość i leczyć dzieci, które nie przybierają na wadze w normalnym tempie jak najwcześniej. Jest to ważne, ponieważ może to być oznaką niedożywienia lub ukrytego problemu medycznego wymagającego leczenia. Niedożywienie może nieść za sobą powikłania, takie jak osłabiony układ odpornościowy, wolniejszy wzrost, niższy wzrost lub trudności z nauką. Powikłania te występują częściej u dzieci niedożywionych przez długi czas.

Problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci – Jakie są ich przyczyny?

Słaby przyrost masy ciała nie jest chorobą, ale objawem, który ma wiele możliwych przyczyn. Przyczyny słabego przybierania na wadze obejmują:

• Nie spożywanie odpowiedniej ilości kalorii lub nieodpowiednia kombinacja ilości białka, tłuszczu i węglowodanów,
• Nieprzyswajanie odpowiedniej ilości składników odżywczych,
• Wymaganie większej niż normalnie ilości kalorii w diecie.

Słaby przyrost masy ciała może wystąpić w wyniku problemu medycznego, rozwojowego lub behawioralnego, braku spożywania odpowiedniego pożywienia lub problemów domowych. Poniżej widoczne są najczęstsze przyczyny niewystarczającego przyrostu masy ciała w każdej grupie wiekowej:

Prenatalna – mała waga przy urodzeniu (tzw. wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu), wcześniactwo, infekcja prenatalna, wady wrodzone. Inne przyczyny obejmują narażenie na leki/toksyny, które ograniczają wzrost w czasie ciąży (np. leki przeciwdrgawkowe, alkohol, dym tytoniowy, kofeina, narkotyki).

Od urodzenia do sześciu miesięcy – Słaba jakość pobierania pokarmu (niezależnie od tego, czy dziecko karmi się piersią czy butelką), nieprawidłowe przygotowanie receptury pokarmu, problemy z karmieniem piersią, niewystarczająca liczba karmień, słabe interakcje podczas karmienia, zaniedbanie, wady wrodzone, które wpływają na zdolność dziecka do normalnego jedzenia lub trawienia, niedożywienie (czasami związane z brakiem dostępu do jedzenia, biedą lub niezrozumieniem potrzeb żywieniowych niemowląt), nietolerancja białka znajdującego się w mleku, problemy z jamą ustną/gardłem u dziecka, które utrudniają ssanie lub przełykanie (np. rozszczep wargi i podniebienia), problemy medyczne, które wpływają na wchłanianie składników odżywczych (mukowiscydoza), problemy zdrowotne zwiększające ilość potrzebnych kalorii (wrodzona wada serca), refluks żołądkowo-przełykowy.

Siedem do 12 miesięcy – Problemy z karmieniem i odżywianiem.

Jak zdiagnozować problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci?

Jeśli niemowlę lub dziecko przybiera na wadze zbyt wolno lub przestaje przybierać na wadze, ważne jest, aby spróbować określić i leczyć podstawową przyczynę problemu. Pierwszym krokiem jest pełny wywiad lekarski i badanie fizykalne. Większość dzieci nie wymaga badań krwi ani badań obrazowych, chociaż w niektórych sytuacjach badanie może być zalecane. Opiekun powinien:

• Zwrócić uwagę czy pojawiają się wymioty, biegunka lub połykanie, zwracanie, a następnie ponowne połykanie pokarmu.
• Unikać pokarmów o określonej konsystencji (np. twardych lub chrupiących), które mogą być oznaką problemu z żuciem/połykaniem lub niechęci do jedzenia.
• Unikać niektórych rodzajów lub grup żywności (np. mleka, pszenicy), które mogą być oznaką alergii pokarmowej lub nietolerancji.
• Zwracać uwagę czy dziecko pije duże ilości niskokalorycznych płynów, odtłuszczone mleko lub soki owocowe. Picie tych napojów może uniemożliwić dziecku spożywanie pokarmów stałych, które zawierają więcej kalorii.
• Kontrolować czy dziecko pije duże ilości mleka pełnego, co może prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza.
• Kontrolować czy dziecko ma restrykcyjną dietę (np. wegetariańską, bezlaktozową, pszeniczną lub bezglutenową).

Opiekunowie powinni również poinformować lekarza, czy wyeliminowali pokarmy z diety dziecka z powodu obaw o skutki tych pokarmów (np. ból brzucha, biegunka, nadpobudliwość). Lekarz może również zapytać o gospodarstwo domowe dziecka, w tym o to, kto mieszka w domu, czy ostatnio nastąpiły zmiany lub stres (np. rozwód, choroba, śmierć, nowe rodzeństwo) lub czy ktokolwiek w domu podlega opiece medycznej lub psychiatrycznej. Chociaż odpowiedzi na te pytania mogą być trudne, ważne jest, aby być uczciwym. 

Jak leczyć problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci?

Celem leczenia jest zapewnienie dziecku odpowiedniego odżywiania, aby „dogonić” prawidłową wagę. Istnieje szereg normalnych przedziałów wagi dla określonego wieku. Leczenie może wymagać zmian w diecie dziecka, harmonogramie karmienia lub środowisku karmienia. Opiekun i pracownicy służby zdrowia powinni współpracować w celu opracowania planu, który spełnia potrzeby zarówno dziecka, jak i rodziny. Rodzaj postępowania zależy od przyczyny problemów z przybieraniem na wadze, wszelkich podstawowych problemów medycznych i stanu dziecka.

• Większość dzieci, które są łagodnie lub umiarkowanie niedożywione, można leczyć w domu przez rodziców, lekarza i pielęgniarkę, a w niektórych przypadkach przez innych specjalistów (np. dietetyka, terapeutę lub logopedę, pracownika socjalnego, pielęgniarka, psychologa).
• Dzieci poważnie niedożywione zazwyczaj początkowo przebywają w szpitau. W szpitalu można dokładnie monitorować dietę i wagę dziecka.

Terapia żywieniowa

Terapia żywieniowa jest podstawową metodą leczenia dzieci ze słabym przyrostem masy ciała. Celem terapii żywieniowej jest umożliwienie przyrostu masy ciała, który zwykle jest dwu- lub trzykrotnie wyższy od normalnego tempa przyrostu masy ciała dla danego wieku dziecka. Najlepszy sposób na zwiększenie kalorii w diecie zależy od wieku i stanu odżywienia dziecka. Indywidualne zalecenia powinien ustalić lekarz lub dietetyk . W niektórych przypadkach lekarze sugerują suplement multiwitaminowy.

Niemowlęta

Ilość kalorii w mleku matki można zwiększyć, odciągając mleko z piersi i dodając wcześniej ustaloną ilość mieszanki w proszku lub koncentratu w płynie. Ta kombinacja nazywa się wzbogaconym mlekiem. Ze względu na bezpieczeństwo niemowlęcia, leczenie to powinno należy prowadzić pod nadzorem lekarza lub dietetyka. Liczbę kalorii w mieszance dla niemowląt można zwiększyć, dodając mniej wodę do koncentratu w proszku lub płynie lub dodając suplement, taki jak maltodekstryna lub olej kukurydziany. Mleka roślinne (np. sojowe, migdałowe, ryżowe, kokosowe itp.) nie są odpowiednie dla niemowląt. Z wyjątkiem odżywek dla niemowląt na bazie soi, mleka roślinne charakteryzuje niedobór białka, wapnia, witaminy D i innych składników odżywczych. Niemowlęta od urodzenia do czterech miesięcy wymagają częstego karmienia, zwykle od 8 do 12 dziennie. Starsze niemowlęta zazwyczaj wymagają od czterech do sześciu karmień dziennie. U starszych niemowląt spożycie energii (mierzonej w kaloriach) można zwiększyć, dodając na przykład płatki ryżowe do przecierów. 

Dla starszych dzieci

U  starszych dzieci spożycie energii (mierzonej w kaloriach) można zwiększyć, dodając ser, masło lub kwaśną śmietanę do warzyw lub stosując wzbogacone kalorycznie napoje mleczne zamiast pełnego mleka. Podczas leczenia ważna jest ilość spożywanych kalorii. Jest to ważniejsze niż różnorodność diety. W porze posiłków i przekąsek pokarmy stałe należy podawać przed płynami. Sok owocowy powinien być ograniczony do czterech do ośmiu uncji niesłodzonego 100-procentowego soku dziennie. Starsze dzieci powinno jeść często (co dwie do trzech godzin). Dziecko powinno spożywać trzy posiłki i trzy przekąski według stałego harmonogramu. Przekąski powinny być tak zaplanowane, aby apetyt dziecka na posiłki nie zmniejszył się. Na przykład, pora na przekąskę nie powinna nastąpić w ciągu godziny po posiłku. Przekąsek nie należy podawać bezpośrednio po niedokończonym posiłku. Przykładami zdrowych przekąsek jest masło orzechowe, ser, jajka na twardo, budyń, jogurt, świeże owoce lub warzywa. W niektórych przypadkach może być zalecany suplement multiwitaminowy i mineralny.

Mleko i zamienniki mleka

Dla dzieci ze słabym przyrostem masy ciała, które nie tolerują mleka zwierzęcego, najczęściej krów i kóz, dostępne są alternatywy. Popularne alternatywne to mleko sojowe, migdałowe, ryżowe, kokosowe i konopne. Nowsze alternatywy dla mleka obejmują quinoa, mleko owsiane, ziemniaczane i mieszane. Mleko sojowe ma profil składników odżywczych, który najbardziej przypomina mleko krowie. Zwykle jest wzbogacone w wapń i witaminę D. Inne mleka roślinne mają zazwyczaj mniej białka, wapnia, witaminy D i energii (mierzonej w kaloriach) niż mleko krowie lub mleko sojowe. Może w nich jednak brakować innych witamin, minerałów i kwasów tłuszczowych, które znajdują się w mleku zwierzęcym.

Jeśli dziecko nie przyjmuje mleka zwierzęcego, należy zwracać uwagę na składniki odżywcze zawarte w żywności, aby zapewnić odpowiedni witaminy. Jogurt może wydawać się pożywną opcją dla dzieci ze słabym przyrostem masy ciała. Jednkaże, ważne jest, aby przeczytać etykietę produktu, aby upewnić się, że jest bogaty w kalorie, białko i wapń. Dostępna jest coraz większa różnorodność tego rodzaju produktów, a profile składników odżywczych znacznie się różnią. Jogurt grecki to dobry wybór, ponieważ może zawierać nawet dwa razy więcej białka i kalorii niż zwykły jogurt. Należy unikać jogurtów niskotłuszczowych i beztłuszczowych.

Środowisko żywieniowe

Zmiany w obszarze, w którym dziecko je, mogą pomóc dziecku jeść więcej. Wszyscy członkowie gospodarstwa domowego powinni być świadomi wagi tych zmian.

• Dziecko należy ułożyć tak, aby głowa była podniesiona i było mu wygodnie. Powinno mieć także możliwość samodzielnego jedzenia (np. trzymając butelkę lub jedząc przekąskę). Można karmić dziecko. W procesie nauki jedzenia, na pewno pojawi się bałagan. Należy pozwolić dziecku skończyć jedzenie przed sprzątaniem.
• Utrudnienia w czasie posiłków, takie jak włączony telewizor, rozmowy telefoniczne i głośna muzyka, powinny być zminimalizowane.
• Należy upewnić się, że harmonogram posiłków jest spójny, bez względu na to, kto karmi dziecko.
• Zachęca się do jedzenia z innymi członkami rodziny i miłej rozmowy podczas jedzenia (niezwiązanej z tym, ile dziecko je). Jedzenie z innymi pozwala dziecku obserwować, jak inni dokonują wyborów żywieniowych, co powinno zachęcać do zdrowych nawyków żywieniowych.
• Nie należy zniechęcać się, jeśli dziecko odmówi przyjęcia nowego rodzaju jedzenia. Nowa żywność może wymagać wielokrotnego oferowania, zanim zostanie zaakceptowana. Wśród dzieci ze np. z autyzmem, nowe pokarmy mogą wymagać zaprezentowania do 30 razy, zanim zostaną zaakceptowane.
• Opiekunowie powinni zachęcać, ale nie zmuszać dziecka do jedzenia. Nie nalezy używać jedzenia jako kary ani nagrody.
• Nalezy chwilić dziecko, gdy je i dobrze się odżywia. Nie należy karać dziecka jeżeli nie chce jeść.

Leczenie

Dzieci, które mają problemy zdrowotne, które ograniczają przyrost masy ciała, są zwykle prowadzone przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (np. pediatrę, lekarza rodzinnego). Czasami konieczna może być konsultacja specjalisty (np. alergologa/immunologa w przypadku dziecka z alergią pokarmową, gastroenterologa w przypadku dziecka z refluksem żołądkowo-przełykowym lub dietetyka w przypadku wskazówek żywieniowych). Specjaliści mogą udzielić wskazówek dotyczących konieczności wyeliminowania niektórych pokarmów. Żywność i grupy żywności (np. produkty mleczne) nie powinny być eliminowane bez porady lekarza, ponieważ może to jeszcze bardziej zwiększyć ryzyko niedożywienia dziecka. Dzieci niedożywione są narażone na powikłania, w tym zwiększone ryzyko rozwoju powszechnych infekcji. Zachęca się do stosowania technik zapobiegania zakażeniom, takich jak mycie rąk i unikanie kontaktu z chorymi przyjaciółmi lub rodziną. Jednak zazwyczaj nie jest konieczne podejmowanie dodatkowych środków ostrożności (np. poprzez uniemożliwienie dziecku uczęszczania do szkoły).

Leczenie rozwojowe i behawioralne

Problemy rozwojowe i behawioralne mogą zwiększać ryzyko niedowagi u dziecka. Na przykład dzieci, które mają trudności z żuciem lub połykaniem jedzenia, mogą nie być w stanie spożyć odpowiedniej ilości jedzenia. Niektóre dzieci mogą również skorzystać z wizyty u pediatry lub psychologa, w celu uzyskania dalszej pomocy. Specjaliści Ci przeszli szkolenie w zakresie medycznych, psychologicznych i społecznych aspektów problemów rozwojowych i behawioralnych u dzieci.

Problemy psychospołeczne — W niektórych sytuacjach słaby przyrost masy ciała dziecka jest związany z problemami domowymi, takimi jak brak odpowiedniej ilości jedzenia w domu, obawy opiekuna dotyczące karmienia dziecka pewnymi rodzajami żywności (np. pokarmy zawierające tłuszcz), lub problemy medyczne lub psychiatryczne u opiekunów (np. nadużywanie alkoholu/narkotyków). W takich sytuacjach leczenie obejmuje środki mające na celu poprawę warunków w domu, zapewnienie wystarczającej ilości pożywienia dla członków rodziny oraz edukowanie opiekunów o znaczeniu odpowiedniego odżywiania. Może to obejmować wizyty domowe pielęgniarki, pracownika socjalnego lub lekarza, w celu zapewnienia edukacji, wsparcia i wskazówek opiekunom.

Jak kontrolować problemy z przybieraniem na wadze u noworodków i dzieci?

Dzieci z niedowagą powinny podlegać regularnej kontroli lekarskiej. Częstotliwość wizyt (od tygodnia do miesiąca) zależy od indywidualnej sytuacji dziecka. Podczas tych wizyt dziecko zostanie zważone i zmierzone, a lekarz porozmawia z opiekunem (i dzieckiem, jeśli dotyczy) o wszelkich nowych lub bieżących pytaniach lub wątpliwościach. Częste wizyty są zwykle kontynuowane, dopóki waga dziecka nie będzie w normie i będzie regularnie wzrastać. Jeśli dziecko jest w stanie przyjąć odpowiednią ilość kalorii, powrót do optymalnej wagi zwykle zajmuje trzy do sześciu miesięcy. Wielu opiekunów zastanawia się, jak słaby przyrost masy ciała wpłynie na wzrost i wagę dziecka w wieku dorosłym. Rozmiar dziecka jako osoby dorosłej zależy od kilku czynników, w tym genetyki i wieku, w którym dziecko miało niedowagę (np. jako niemowlę lub dziecko), nasilenia i czasu trwania niedożywienia, występowania innych problemów zdrowotnych i skuteczności kontrolowania wagi.

Dowiedz się więcej na temat zaparć u noworodków i dzieci.