Rak trzustki

Co to jest rak trzustki?

Trzustka to narząd znajdujący się za żołądkiem. Jej funkcją jest wytwarzanie hormonów regulujących poziom glukozy (cukru we krwi) i wytwarzanie soków trawiennych, które pomagają organizmowi rozkładać żywność. Rak trzustki dotyka każdego roku ponad 57 000 Amerykanów. Jest to czwarta najczęstsza przyczyna zgonów związanych z rakiem w Stanach Zjednoczonych. Na trzustkę mogą wpływać dwa rodzaje nowotworu:

• Najczęstszym jest rak zewnątrzwydzielnicznej części trzustki, wywodzący się z przewodu trzustkowego. Przewody są odpowiedzialne za przenoszenie soku trzustkowego do jelit. W artykule omówiono ten typ raka trzustki, zwanego gruczolakorakiem przewodowym.
• Inny rodzaj raka składa się z grupy nowotworów wywodzących się z komórek wytwarzających hormony, takie jak insulina. Guzy te nazywane są hormonalnymi guzami trzustki.

Jakie objawy daje rak trzustki?

Większość chorych z rakiem trzustki odczuwa ból i utratę wagi, z żółtaczką lub bez żółtaczki.

Ból – Ból jest częstym objawem. Zwykle rozwija się w górnej części brzucha, jest tępy i obejmuje plecy. Ból może pojawiać się i znikać, a po jedzeniu może się nasilać.

Utrata masy ciała – Niektórzy ludzie tracą na wadze z powodu braku apetytu, poczucia sytości po zjedzeniu niewielkiej ilości jedzenia lub biegunki. Wypróżnienia mogą wyglądać na tłuste i unosić się w muszli klozetowej, ponieważ zawierają niestrawiony tłuszcz.

Żółtaczka – To zażółcenie skóry i białek oczu. Wypróżnienia mogą nie mieć normalnego brązowego koloru, a zamiast tego mieć szarawy wygląd. Żółtaczka jest spowodowana zablokowaniem przepływu żółci z pęcherzyka żółciowego do przewodu pokarmowego, gdzie żółć pomaga w trawieniu pokarmu. Przyczyną blokady może byc nowotwór.

Rak trzustki – jak go zdiagnozować?

Jeśli pojawią się objawy, które budzą podejrzenie raka trzustki, lekarz zleci wykonanie jednego lub więcej badań. Mogą to być badania krwi i badania obrazowe, takie jak USG lub tomografia komputerowa lub test endoskopowy, zwany endoskopową cholangiopankreatografią wsteczną (ERCP). Badania te mogą wykazać, czy w trzustce występuje guz (wzrost) i czy operacja usunięcia tego guza jest możliwa.

Biopsja – W niektórych przypadkach, lekarz zaleci wykonanie biopsji, w celu potwierdzenia rozpoznania nowotworu. Biopsja polega na usunięciu małego kawałka tkanki z masy guza. Specjalista bada tkankę pod mikroskopem, aby sprawdzić, czy nie ma oznak nowotworu. Aby wykonać biopsję, lekarz wykorzysta tomografię komputerową lub USG, aby wskazać lokalizację guza, a następnie wbije igłę w masę i pobierze próbkę tkanki. Biopsję można również wykonać za pomocą ERCP lub innego rodzaju procedury endoskopowej, zwanej ultrasonografią endoskopową (EUS).

Rak trzustki – stadia choroby

Po zdiagnozowaniu raka trzustki, kolejnym krokiem jest określenie jego stadium. Jest to system używany do opisania agresywności i rozprzestrzeniania się nowotworu. Stadium raka trzustki opiera się na:

• Rozmiarze nowotworu,
• Obecności przerzutów w badaniu przedmiotowym, tomografii komputerowej (TK), rezonansie magnetycznym (MRI), prześwietleniu klatki piersiowej lub innych badaniach obrazowych.

Stopień zaawansowania raka trzustki często zależy nie tylko od badań obrazowych, ale także od tego, co stwierdza się podczas operacji. Etapy nowotworu trzustki obejmują etapy od I, najwcześniejszego stadium do IV, co oznacza, że ​​rak rozprzestrzenił się na odległe narządy (takie jak wątroba). Ogólnie, prawdopodobieństwo skutecznego leczenia raka w niższym stadium jest większe, niż w przypadku raka w wyższym stadium. Większość lekarzy zajmujących się chorymi na raka trzustki określa pacjentów jako chorych:

• Których można leczyć chirurgicznie (stadium I i II),
• Chorych na raka miejscowo zaawansowanego (stadium III)
• Chorych na raka z przerzutami (stadium IV).

Niektóre miejscowo zaawansowane nowotwory można całkowicie usunąć, ale wielu nie. W takich przypadkach, chemioterapia z radioterapią lub bez, może być początkowym leczeniem, w celu zmniejszenia guza i zwiększenia szansy, że może on stać się resekcyjny.

Laparoskopia – W niektórych ośrodkach przed próbą chirurgicznego usunięcia raka zaleca się wykonanie laparoskopii, aby uzyskać więcej informacji na temat lokalizacji i rozmiaru nowotworu. Podczas laparoskopii chirurg wprowadza cienką rurkę z kamerą do małych nacięć w brzuchu, aby zobaczyć narządy w jamie brzusznej.

Jak leczyć raka trzustki?

Raka trzustki można leczyć na kilka sposobów. Nowotwory trzustki we wczesnym stadium można często leczyć, a nawet wyleczyć za pomocą operacji. Po operacji często zaleca się dalsze leczenie, zwane terapią uzupełniającą. Może to obejmować chemioterapię i radioterapię. Jednakże, niewielu pacjentów jest na wczesnym etapie choroby, w momencie wykrycia raka trzustki. Niektóre osoby, których guzy można było początkowo wyciąć, mogą zostać skierowane na wstępną chemioterapię i/lub radioterapię, w celu zmniejszenia guza i poprawy wyników operacji. W innych przypadkach, operacja nie jest możliwa. Rak trzustki jest często zaawansowany w momencie zdiagnozowania. Jeśli operacja nie jest możliwa, często stosuje się radioterapię, chemioterapię lub obie te metody, w celu zmniejszenia guza, złagodzenia objawów i przedłużenia życia.

Chirurgia guzów głowy trzustki

Standardową operacją w przypadku guzów głowy trzustki jest operacja Whipple’a (zwana również pankreaticoduodenektomią).  W tym zabiegu chirurg usuwa głowę trzustki, dwunastnicę (pierwsza część jelita cienkiego), część jelita czczego (kolejną część jelita cienkiego), przewód żółciowy wspólny, woreczek żółciowy i część żołądka. Opracowano modyfikację procedury Whipple’a (zwaną oszczędzającą odźwiernik), która chroni tę część żołądka. W przeszłości, powikłania i zgony po zabiegu Whipple’a były wysokie, a odsetek wyleczeń był mniejszy niż 10%. Jednakże, nowsze wyniki sugerują lepsze rezultaty leczenia. Lepsze wyniki są bardziej prawdopodobne w szpitalach, które wykonują dużą liczbę zabiegów tego rodzaju i gdy chirurg ma doświadczenie w ich wykonywaniu.

Chirurgia guzów trzonu trzustki lub ogona trzustki

Guzy trzonu trzustki lub ogona trzustki nie powodują takich samych objawów, jak te występujące w głowie trzustki. Nowotwory te są zwykle wykrywane na późniejszym etapie, kiedy są bardziej zaawansowane. Jeśli guz można usunąć chirurgicznie, zwykle najpierw wykonuje się laparoskopię, aby upewnić się, że rak nie rozprzestrzenił się. Jeżeli operacja jest opcją, część trzustki jest usuwana, zwykle wraz ze śledzioną.

Terapia uzupełniająca po operacji

Terapia uzupełniająca dotyczy chemioterapii, radioterapii lub kombinacji obu. Terapię uzupełniającą zaleca się osobom, u których istnieje wysokie ryzyko ponownego wystąpienia nowotworu (określanego jako nawrót) po chirurgicznym usunięciu guza. Nawet jeśli guz został całkowicie usunięty, maleńkie komórki rakowe mogą pozostać w ciele i rosnąć, powodując nawrót po operacji. Terapia dodatkowa może przedłużyć przeżycie, niszcząc niewielkie komórki nowotworowe, zanim będą miały szansę urosnąć.

U osób po całkowitej resekcji raka trzustki istnieją dwa sposoby leczenia uzupełniającego po operacji:

• Chemioterapia,
• Połączenie chemioterapii i radioterapii (ta strategia nazywa się „chemioradioterapią”).

Leczenie miejscowo zaawansowanego raka trzustki

Lokalnie zaawansowany rak trzustki odnosi się do sytuacji, w której rak nie rozprzestrzenił się jeszcze do odległych miejsc w organizmie. Jednakże, rozprzestrzenił się na obszary wokół trzustki, które utrudniają lub uniemożliwiają całkowite usunięcie guza. Jak ustalono w badaniach obrazowych (zazwyczaj tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny), niektóre z tych przypadków można sklasyfikować jako resekcyjne „z pogranicza”, podczas gdy innych nie można usunąć. Najlepszym sposobem leczenia miejscowo zaawansowanego raka trzustki jest rozpoczęcie chemioterapii. W niektórych przypadkach, chemioterapia może powodować kurczenie się guza. Coraz częściej chirurdzy próbują usunąć te guzy po kilku miesiącach stosowania chemioterapii. Często przed próbą usunięcia chirurgicznego pacjent otrzymuje chemioradioterapię.

Chemioradioterapia

Chemioradioterapia często wymaga centralnego cewnika dożylnego (często nazywanego „portem”). Jest to rurka, którą wprowadza się do jednego z dużych naczyń krwionośnych w klatce piersiowej. Terapia ta często wymaga przenośnej pompy do chemioterapii. Jest to mała, zasilana bateryjnie pompka, która mieści się w plecaku, który można przy sobie nosić. Pompa podaje lek chemioterapeutyczny do portu w sposób ciągły przez pięć do sześciu tygodni. W tym czasie pacjent jest leczony radioterapią pięć dni w tygodniu. Zabieg trwa tylko kilka sekund (podobnie jak w przypadku zdjęcia rentgenowskiego). Czasami pompa do chemioterapii nie jest objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. W takim przypadku, można zastosować doustną formę chemioterapii lub inny rodzaj dożylnej (IV) chemioterapii.

Leczenie choroby w IV stopniu zaawansowania (z przerzutami)

W przypadku pacjentów, u których początkowo zdiagnozowano przerzutowego raka trzustki (stopień IV), może być zalecana chemioterapia. Chemioterapia nie leczy przerzutowego raka trzustki, ale może złagodzić objawy, spowolnić rozprzestrzenianie się nowotworu i przedłużyć życie. Należy porozmawiać z lekarzem o korzyściach i zagrożeniach związanych z chemioterapią. W zależności od konkretnego rodzaju nowotworu i jego struktury, niektóre osoby mogą być kandydatami do innych rodzajów leczenia, takich jak:

Immunoterapia

 Immunoterapia odnosi się do leków, które stymulują lub uwalniają układ odpornościowy do atakowania i zabijania komórek rakowych. Leki tzw. „inhibitory punktu kontrolnych”, takie jak pembrolizumab, mogą być stosowane w leczeniu niektórych rodzajów raka trzustki, które rozwinęły się po innych terapiach.

Inhibitor polimerazy poli (PARP)

Dla osób z mutacją w genach BRCA1, BRCA2 lub PALB2  lek będący inhibitorem PARP o nazwie olaparyb może być zalecany, jeśli rak nie rozwinął się po okresie chemioterapii. Są t geny związane ze zwiększonym ryzykiem niektórych typów raka, w tym raka trzustki. Chociaż te terapie nie leczą raka z przerzutami, w niektórych sytuacjach mogą pomóc spowolnić jego progresję.

Analiza genetyczna

Wszystkim osobom z rakiem trzustki należy zaoferować dwa rodzaje analizy genetycznej. Są one znane jako DNA linii zarodkowej i somatycznej (nowotworowej):

• Linia zarodkowa odnosi się do genów, które otrzymuje się (dziedziczy) od matki i ojca. Najczęstszą formą dziedzicznej predyspozycji do raka trzustki jest dziedziczenie genów BRCA (zwanych również genami raka piersi).
• Analiza mutacji somatycznych odnosi się do oceny mutacji DNA guza, w przeciwieństwie do twojej linii zarodkowej. Zazwyczaj „sygnatura” genetyczna guza jest kombinacją mutacji linii zarodkowej oraz innych mutacji, które są specyficzne tylko dla genów raka trzustki. Oprócz oferowania analizy genetycznej linii zarodkowej i guza, wszystkie raki trzustki powinny być testowane pod kątem niestabilności mikrosatelitarnej. Obejmuje to sprawdzenie DNA guza pod kątem utraty określonego białka. Wyniki testów genetycznych mogą wpływać na możliwości leczenia danej osoby.

Rak trzustki – Jak leczyć objawy choroby?

Rak trzustki często powoduje uciążliwe objawy, takie jak żółtaczka, niedrożność jelit, ból i utrata masy ciała. Dostępne są zabiegi łagodzące te objawy.

Żółtaczka jest spowodowana zablokowaniem przepływu żółci z pęcherzyka żółciowego do jelita. Najczęstszym rodzajem leczenia jest stent, czyli mała rurka, którą wkłada się do przewodu, aby go rozszerzyć. Stent można zwykle umieścić w procedurze zwanej endoskopową cholangiopankreatografią wsteczną (ERCP).

Zablokowanie jelit – U niektórych pacjentów z rakiem trzustki dochodzi do zablokowania jelita górnego (dwunastnicy) spowodowanego przez guz. Można wykonać operację, aby stworzyć obejście między żołądkiem a dolną częścią jelita. Alternatywą dla operacji bajpasu jest umieszczenie stentu w dwunastnicy. Stent pomaga utrzymać zablokowane miejsce otwarte.

Ból – Ból jest częstym problemem u osób z rakiem trzustki. U niektórych osób wystarczają wyłącznie leki przeciwbólowy na receptę. Radioterapia może również pomóc złagodzić ból poprzez zmniejszenie guza. Procedura zwana blokadą splotu trzewnego może być również dobrą opcją, w celu opanowania bólu. Ta procedura polega na wstrzyknięciu alkoholu do nerwów, które przekazują sygnały bólu.

Utrata masy ciała – Utrata masy ciała jest częsta u osób z rakiem trzustki. Zastąpienie enzymu trzustkowego może pomóc organizmowi we wchłanianiu tłuszczu. Zamienniki enzymów są zwykle przyjmowane codziennie w kapsułkach. Jeśli problemem są nudności i wymioty, istnieje kilka leków, które mogą złagodzić te objawy i poprawić apetyt.

Zapoznaj się także z informacjami na temat raka nadnercza.