Infekcje ucha u dzieci

Infekcje ucha u dzieci

Infekcje ucha, zwane również ostrym zapaleniem ucha środkowego, są częstym problemem u dzieci. Około jedna czwarta niemowląt ma co najmniej jedną infekcję ucha przed pierwszymi urodzinami. Infekcje ucha u dzieci mogą powodować ból ucha, gorączkę i przejściową utratę słuchu oraz ogólne objawy, takie jak utrata apetytu i drażliwość. Niektóre dzieci wracają do zdrowia bez specyficznego leczenia antybiotykami, ale większość niemowląt odnosi korzyści ze stosowania środków przeciwbakteryjnych. Dzieci, u których infekcje ucha rozwijają się we wczesnym okresie życia, mogą być bardziej narażone na nawracające infekcje ucha. Istnieje także zwiększone ryzyko powikłań związanych z infekcjami. W tym artykule omówiono definicję, przyczyny, objawy, diagnozę, leczenie i potencjalne powikłania infekcji ucha u niemowląt i dzieci.

Zapalenie ucha środkowego to infekcja ucha środkowego. W większości przypadków przyczyną są bakterie, które pojawiają się u dzieci w nosie i gardle. Infekcje ucha najczęściej rozwijają się po wirusowej infekcji dróg oddechowych, takiej jak przeziębienie lub grypa. Infekcje te mogą powodować obrzęk błon śluzowych nosa i gardła oraz osłabiać układ odpornościowy. Wirusowe infekcje dróg oddechowych mogą również upośledzać funkcję trąbki Eustachiusza. Prawidłowe funkcjonowanie trąbki Eustachiusza jest ważne dla utrzymania prawidłowego ciśnienia w uchu. Upośledzona funkcja trąbki Eustachiusza zmienia ciśnienie w uchu środkowym (jak podczas lotu samolotem). W uchu środkowym może tworzyć się płyn (nazywany wysiękiem), a następnie bakterie i wirusy, powodując stan zapalny w uchu środkowym. Podwyższone ciśnienie powoduje wybrzuszenie błony bębenkowej, co prowadzi do typowych objawów bólu i nerwowości u małych dzieci, a nawet pęknięcia powodującego drenaż płynu w przewodzie słuchowym.

Jakie objawy dają infekcje ucha u dzieci?

Objawy infekcji ucha u nastolatków i starszych dzieci mogą obejmować ból ucha oraz przejściową utratę słuchu. Te objawy zwykle pojawiają się nagle. U niemowląt i małych dzieci objawy infekcji ucha są niespecyficzne. Wiele objawów infekcji ucha może być spowodowanych równoczesną infekcją wirusową dróg oddechowych. Objawy infekcji ucha mogą obejmować:

• Gorączkę (temperatura wyższa niż 38°C),
• Wybredność, drażliwość lub niespokojny sen,
• Zmniejszoną aktywność,
• Brak apetytu lub trudności z jedzeniem,
• Wymioty lub biegunkę,
• Wyciek płynu z ucha.

Jak zdiagnozować infekcje ucha u dzieci?

Podczas podejrzenia infekcji ucha u dziecka, należy umówić się na wizytę do lekarza. Chociaż badanie nie jest bolesne, większość niemowląt i dzieci nie lubi badania uszu. Aby ułatwić ten proces, można trzymać dziecko na kolanach i przytrzymywać lub przytulać dziecko, podczas gdy przeprowadza badanie, zaglądając do ucha dziecka. Często woskowinę należy usunąć, aby lekarz miał dobry widok na bębenek.  Lekarz może stwierdzi czy dziecko ma infekcję ucha, patrząc na błonę bębenkową pod kątem typowych cech infekcji ucha.

Jak leczyć infekcje ucha u dzieci?

Leczenie infekcji ucha może obejmować:

• Antybiotyki,
• Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe,
• Obserwację,
• Kombinacja powyższych opcji.

Leczenie powinno być zindywidualizowane, w zależności od wieku dziecka, historii wcześniejszych infekcji, ciężkości choroby i wszelkich leżących u jej podstaw problemów medycznych.

Antybiotyki

Antybiotyki rutynowo podaje się niemowlętom w wieku poniżej 24 miesięcy lub z wysoką gorączką lub infekcją obu uszu. Dzieci w wieku powyżej 24 miesięcy z łagodnymi objawami można leczyć antybiotykiem oraz często poddaje się obserwacji. Antybiotyki mogą mieć skutki uboczne, takie jak biegunka i wysypka, a nadużywanie antybiotyków może prowadzić do trudniejszych do wyleczenia (opornych) bakterii. Oporność oznacza, że ​​dany antybiotyk już nie działa lub że następnym razem potrzebne będą wyższe dawki.

Obserwacja

W niektórych przypadkach lekarz zaleca obserwację dziecka w domu przed rozpoczęciem antybiotykoterapii. Obserwacja może pomóc w ustaleniu, czy potrzebne są antybiotyki.  Obserwacja może być zalecana w następujących sytuacjach:

• Jeśli dziecko ma więcej niż 24 miesiące,
• Jeżeli ból ucha i gorączka nie są nasilone,
• Jeśli dziecko jest poza tym zdrowe.

W celu złagodzenia bólu, należy podawać leki przeciwbólowe, niezależnie od tego, czy dziecko otrzymuje antybiotyki, czy podlega obserwacji.

Jeśli dziecko jest pod obserwacją, a nie jest leczone antybiotykami, należy wrócić do gabinetu lekarskiego lub pielęgniarki po 24 godzinach, w celu kontroli. Jeśli ból lub gorączka u dziecka utrzymuje się lub nasila, zwykle zalecane są antybiotyki. Obserwacja może być nadal konieczna, jeśli stan dziecka się poprawia.

Leczenie bólu

Leki przeciwbólowe, w tym ibuprofen i paracetamol, można stosować w celu zmniejszenia dyskomfortu.

Leki zmniejszające przekrwienie i leki przeciwhistaminowe

Nie udowodniono, że leki na kaszel i przeziębienie (które zwykle zawierają lek zmniejszający przekrwienie lub lek przeciwhistaminowy) przyspieszają gojenie lub zmniejszają powikłania infekcji ucha u dzieci. Ponadto, te zabiegi mają skutki uboczne, które mogą być niebezpieczne. Ani leków zmniejszających przekrwienie, ani leków przeciwhistaminowych nie nalezy stosować u dzieci z infekcjami ucha.

Monitorowanie

Objawy u dziecka powinny ulec poprawie w ciągu 24 do 48 godzin, niezależnie od tego, czy przepisano antybiotyki, czy nie. Jeśli stan dziecka nie poprawi się po 48 godzinach lub pogorszy się w dowolnym momencie, należy skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką po poradę. Chociaż gorączka i dyskomfort mogą się utrzymywać nawet po rozpoczęciu antybiotykoterapii, stan dziecka powinien poprawiać się każdego dnia. Jeśli dziecko wydaje się bardziej chore niż w momencie, gdy widział je lekarz, należy skontaktować się z lekarzem jak najszybciej. Dzieci w wieku poniżej dwóch lat oraz te, które mają problemy z mową lub uczeniem się, powinny mieć kontrolne badanie ucha dwa do trzech miesięcy po leczeniu z powodu infekcji ucha. Te dzieci są narażone na opóźnienia w nauce mówienia. Badanie pomaga upewnić się, że nagromadzenie płynów (które może wpływać na słuch) zostało usunięte.

Jakie powikłania mogą mieć infekcje ucha u dzieci?

Pęknięcie błony bębenkowej

Jednym z najczęstszych powikłań infekcji ucha jest pęknięcie (perforacja) błony bębenkowej. Błona bębenkowa może pęknąć, gdy płyn naciska na błonę, zmniejszając przepływ krwi i powodując osłabienie tkanki. Gdy błona pęka, dziecko i nie czuje bólu, a wiele dzieci czuje się lepiej, ponieważ ucisk zostaje uwolniony. Na szczęście, błona bębenkowa zwykle goi się szybko po pęknięciu, w ciągu kilku godzin lub dni. Pęknięcie błony bębenkowej jest wskazaniem do antybiotykoterapii infekcji ucha.

Utrata słuchu

Płyn gromadzący się za błoną bębenkową (wysięk) może utrzymywać się przez tygodnie lub miesiące po ustąpieniu bólu związanego z infekcją ucha. Wysięk powoduje problemy ze słuchem, które zwykle są tymczasowe. Jeśli jednak płyn utrzymuje się, może przeszkadzać w nauce i/lub mowie. Wysięki zwykle ustępują z czasem bez żadnego leczenia. Jeśli jednak wysięk utrzymuje się dłużej niż trzy miesiące, dziecko może wymagać leczenia chirurgicznego. Decyzja o leczeniu opiera się na tym, jak bardzo wysięk wpływa na słuch dziecka i na ryzyko wystąpienia problemów z nauką lub mową. Dzieci z podstawowymi problemami z mową, słuchem lub rozwojem mogą mieć gorsze wyniki związane z wysiękowym lub przewodzeniowym niedosłuchem lub utratą słuchu. Dziecko powinno zostać ocenione przed upływem zalecanego okresu trzech miesięcy, ponieważ może wymagać wcześniejszej interwencji.  Dzieci, których nie leczy się z powodu wysięku, powinny być monitorowane. Obejmuje to badanie ucha i badanie słuchu co trzy do sześciu miesięcy, aż do ustąpienia wysięku.

Jak zapobiegać infekcjom ucha u dzieci?

U niektórych dzieci często dochodzi do infekcji ucha. Nawracające infekcje ucha definiuje się jako trzy lub więcej infekcji w ciągu sześciu miesięcy lub cztery lub więcej infekcji w ciągu 12 miesięcy. Oprócz otrzymywania szczepionek przeciw grypie, istnieje kilka interwencji które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko nawrotów infekcji. Obejmują one: unikanie dymu tytoniowego, karmienie piersią, ciągłe podawanie małych dawek antybiotyków (tzw. profilaktyka).

Antybiotyki profilaktyczne

Dzieci, które mają nawracające infekcje ucha, czasami leczy się profilaktycznie antybiotykiem do codziennego stosowania w miesiącach jesiennych, zimowych i wczesną wiosną. Chociaż zapobiegawcze antybiotyki mogą pomóc w zmniejszeniu liczby infekcji ucha, nadal możliwe jest, że dziecko zachoruje. Istnieje również ryzyko, że przyjmowanie antybiotyków przez dłuższy czas może prowadzić do powstania bakterii odpornych na standardowe antybiotyki. Należy porozmawiać z lekarzem lub pielęgniarką dziecka o potencjalnych korzyściach i zagrożeniach tego podejścia. 

Chirurgia

Niektóre badania pokazują, że operacja polegająca na umieszczeniu dreników tympanostomijnych w uszach pomaga zapobiegać nawracającym infekcjom ucha. Dreniki tympanostomijne to rurki, które umożliwiają odpływ płynu z ucha środkowego, wpuszczanie powietrza do ucha środkowego i utrzymywanie takiego samego ciśnienia w uchu środkowym i przewodzie słuchowym. Inne badania nie wykazują korzyści ze stosowania dreników tympanostomijnych w zapobieganiu nawrotom infekcji ucha. Warto porozmawiać z lekarzem o zagrożeniach i korzyściach związanych z operacją.